Psixologiya

Boshqarish  jarayonida  nizo  – bu  raxbar,  ichki  va  boshqa  xodimlar  o`rtasida 
muayyan  masalalarni  xal  qilishda  tomonlarning  bir-biri  bilan  bir  yechimga  kela 
olmaganligi tufayli vujudga keladigan vaziyatdir. 
         Ishlab chiqarishdagi nizolar kishilar kayfiyatiga salbiy ta‟sir qiladi va ularning ish 
qobiliyatini  pasaytiradi,  jamoadagi  «ruxiy  iqlim»ni  yomonlashtiradi,  qadrlar 
ko`nimsizligini  ko`paytiradi.  Shuning  uchun  bu  masalalarga  doimo  e‟tibor  berish, 
mehnat jamoalarini boshqarishni, qadrlar turg`unligini tahminlovchi shartlardan biridir. 
Ishlab  chiqarishda  nizoli  vaziyatlar  oldini  olishning  barcha  imkoniyatlaridan 
foydalanish lozim. 
         Nizo qanday xarakterga ega bo`lmasin va u qay darajada katta bo`lmasin, barcha 
holatlarda  nizoning  sabablari  hamda  uni  vujudga  keltirgan  holatlar  diqqat  bilan  taxlil 
qilinishi  lozim.  Rahbar  xar  bir  aniq  vaziyatning  tagiga  adolat  va  obyektivlik  bilan 
tegishli xulosalar chiqarishi kerak. 
          Mutaxassislar tadqiqotlarining ko`rsatishicha, ruxiy  iqlim  yaxshi bo`lgan  hamda 
intizom  ancha  yuqori  bo`lgan  joyda  faqat  iqtisodiy  ko`rsatkichlar  yuksak  emas,  balki 
nizolar  ham  anchagina  kam,  xodimlarning  o`z  mehnatidan  katta  qoniqish  olayotgani 

---

127 
 
ko`zga tashlanib turadi. Xodimlar noroziligi yuksak talabchanlik va ishlab chiqarishing 
bahzi jixatlarini yaxshilash, bu bilan mexnat unumdorligini oshirish istagining natijasi 
sifatida  ijobiy  sabablarga ham  ega  bo`lishi  mumkin.  Jamoa  a‟zolarining printsipalligi 
hamda kamchiliklar bilan murosa qilmaslik istagi jamoaning yuksak faolligi tashabbusi 
tufayli yuzaga keladi. 
          Ishlab  chiqarishda  nizoli  vaziyatlarni  keltirib  chiqaradigan  turli  sabablarga 
ko`ra vujudga kelishi mumkin. Ulardan: 

  mehnatni tashkil qilishdagi kamchiliklar; 

  xaq to`lashning takomillashtirilmaganligi; 

  yomon mehnat sharoitlari; 

  mehnat haqidagi qonunlarni o`zi; 

  raxbarlikning qoniqarsiz saviyasi; 

  o`zaro munosabatlar madaniyatining past saviyasi. 
 Jamoa  a‟zolari  orasida  nizolarning  ko`pchiligi   qo`yidagi  sabablar  tufayli  sodir 
bo`ladi: 
1.  Vazifalarni  –  o`zaro  bog`liqligi.  Mehnat  taqsimot  barcha  bo`g`inlarni  bir-biri 
bilan bog`lab qo`yadi. Bunday sharoitda bir kishi yoki gurux kishilarning bajaradigan 
ishi  boshqa  bir  kishi  yoki  boshqa  bir  gurux  ishiga  bog`liq  bo`lib  qoladi.  Ko`rib 
turibsizki,  noroziliklar  hamma   bug`inlarda  bor.  Aynan  shular  nizoni  kelib  chiqishiga 
sabab bo`ladi. 
2.  Erkinlik,  mustaqillik  va  o`z  qadrini  bilishdagi  har  xillik.  Bu  sabab  eng  ko`p 
hollarda  uchraydigan  sabablardan  hisoblanadi.  Masalan,  bo`ysunuvchi   o`z  fikrini 
aytishga  har  doim  xoxlayman  deb  aytsa,  raxbar  bunga  javoban  fikringizni  faqat  biz 
«so`ragan paytda aytishingiz mumkin» desa, o`z-o`zidan nizo vaziyat tug`iladi. 
3.    Manmanlik,  qaysarlik.   SHunday  xodimlar  borki,  faqat  o`zining  fikrini 
maqullaydi, murosaga xech ham bormaydi. Bunday odamlar g`alvaning ini. Ular bilan 
nihoyatda extiyotkorlik bilan munosabatda bo`lish kerak. 
4.  Kommunikatsiya.  O`zaro  aloqaning  qoniqarsizligi.  Axborotning  xodimlarga 
yetib bormasligi yoki uning juda ham sust bo`lishi nizo chiqish uchun ham sabab, ham 
oqibat bo`lishi mumkin.