Psixologiya kafedrasi umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti

Bolalarning yosh davrlari xususiyatlari tavsifi

Bolalarni to’g’ri tarbiyalash, samarali o’qitish uchun bola rivojlanishiga doir o’zgarishlarni, yosh davrlariga xos xususiyatlarni bilish va hisobga olish lozim. Chunki ularning o’sishi, rivojlanishi, ruhiy jihatdan taraqqiy etishi turli yosh davrlarida turlicha bo’ladi. Agar o’qituvchi, tarbiyachi bolani har tomonlama tarbiyalashni maqsad qilgan bo’lsa, u holda bolani ham, har tomonlama bilishi lozim. O’qituvchi bolani yaxshi bilsa, unga pedagogik ta’sir ko’rsatish usullarini ham biladi.

Pedagogika, tibbiyot, bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi, psixologiya fanlari yutuqlari va ularning tavsiyalariga ko’ra bolalarning yosh davrlarini quyidagicha guruhlantirish qabul qilingan.

1. Go’daklik davri – chaqaloqlik davri (tug’ilgandan to bir yoshgacha bo’lgan davr).

2. Yasli davri – 1 yoshdan 3 yoshgacha.

3. Maktabgacha tarbiya yoshi – 3 yoshdan 11-12 yoshgacha.

4. Maktab yoshidagi kichik o’quvchilar 6-7 yoshdan 11-12 yoshgacha.

5. O’rta maktab yoshidagi o’quvchilar (o’smirlar) – 12 yoshdan 15-16 yoshgacha.

6. O’spirinlik davri. (O’rta maxsus kasb-hunar yoshidagi)15-16 yoshdan 18-19 yoshgacha.

Ma’lum bir yosh davriga xos bo’lgan anatomik, fiziologik va ruhiy xususiyatlari yosh xususiyatlar deb ataladi. Yuqorida ta’kidlanganidek, yosh xususiyatlari va davrini ikkinchi bir xususiyatlaridan ajratuvchi chegara yo’q. Biz faqat boladagi o’zgarishlarga nisbatan qiyoslab davrlarga ajratamiz. Ularga qisqacha izoh beramiz. Bundan maqsad bo’lajak mutaxassislar har bir davrlar haqida ilmiy pedagogik ma’lumotga ega bo’lishi va tajribada qo’llashdan iborat.