Psixologiya kafedrasi umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti

III. Talabalar uchun topshiriq.

Mavzuga doir quyidagi muammoli vaziyatlarning yechimlarini toping:

1-vaziyat. Aziz oilada yolg’iz o’g’il edi. Shu sababli ota-onasi uni erkalab o’stirdilar. Aziz nimani xohlasa, ota-onasini o’sha narsani muhayyo qilardilar. Aziz yoshligidanoq kiyim-boshlarni tartibga keltirish, o’yinchoqlarni joy-joyiga qo’yish, xonasini tartibga keltirish kabi oddiy yumushlarni ham o’zi bajarmadi. Maktabga borganida ham ertalabki nonushtani tayyorlash, kiyim-kechaklar va o’quv qurollarini tartib keltirish kabi yumushlarni ham uning o’rniga onasi bajardi. Maktabda ham o’quv fanlarini yaxshi o’zlashtira olmadi, ammo ota-onasi bunga e’tiborsiz bo’lishib, “hali yosh keyinchalik yaxshi o’qir” deb o’zlarini ovutishdi. Yillar o’tdi, Aziz voyaga yetib oliy ta’lim muassasasiga ota-onasining ko’magi bilan o’qishga kirdi. O’qishni ham ota-onasi yordamida tamomladi. Mutaxassis sifatida ish boshlaganida mehnat qilishga toqati yo’qligi sababli bir yilda bir necha bor ish joyini o’zgartirdi. Aziz bir joyda astoydil ishlamasa-da, ota-onasining topganlari bilan bekamu ko’st hayot kechirardi. Kutilmaganda ota-onasi avtohalokatga uchradilar va kasalxonada vafot etdilar. Dastlabki yillari Aziz ota-onasi yiqqan mablag’ hisobiga kun kechirdi. Biroq, yillar o’tishi bilan bu mablag’ kamaydi. Hali ham mehnat qilishga toqati yetmas, ammo ehtiyojlarini “jilovlash” haqida o’ylab ham ko’rmasdi. Oson mablag’ topish maqsadida o’ziga to’q xonadonlardan biriga o’g’rilikka kirdi. Ammo niyatiga yeta olmay, ichki ishlar organlari xodimlari tomonidan qo’lga olindi.

1. Siz qanday fikrdasiz, shaxsda mehnat qilish ko’nikmalari necha yoshdan boshlanadi?

2. Azizning fojiasi nimada deb o’ydaysiz: yo’l qo’yilgan xatodami yoki Azizning mehnat qilishni istamaganligimi?

3. Inson mehnat qilmay yoki kasbiy faoliyat bilan shug’ullanmay kun kechirishi mumkinmi?

4. Sizning fikringizcha, hayotda mutlaqo mehnat qilishni istamaydigan kishilar ham topiladimi?
2-vaziyat. Har doim ham mehnat qilish mashaqqatli kechadi. Zero, uni tashkil etish uchun juda ko’p jismoniy yoki aqliy mehnat sarf qilinadi. Biroq, donishmandlardan biri: “Mehnat men uchun – ma’naviy ehtiyoj” degan fikrni bildirgan. Sizningcha, bu fikr to’g’rimi?

1. Nahotki mashaqqatli mehnat ma’naviy ehtiyojni qondirish vositalaridan biri bo’lsa?

2. Qanday sharoitda mashaqqatli bo’lsa-da, mehnat ma’naviy ehtiyojga aylanishi mumkin?

3. Sizning fikringizcha, mehnatning qanday turi (jismoniy yoki aqliy mehnat) ko’proq ma’naviy ehtiyojni qondirishga xizmat qiladi?

4. Siz ham donishmandning yuqorida keltirilgan o’gitini o’zingiz uchun shior qilib olishingiz mumkinmi?