Psixologiya” kafedrasi kurs ishi mavzu: “Tortinchoq o‘quvchilar bilan olib boriladigan korreksion ishlarni tashkil qilishning o‘ziga xosligi” Bajardi

Kurs ishda qo’llanilgan metodlar .
1) Kuzatish metodi orqali tortinchoq o`quvchilar dars jarayonida va tanaffuslarda kuzatiladi.
2) Suhbat metodi orqali tortinchoqo`quvchilarning xarakter xususiyatlari, o`qishga munosabatlarini o`rganish .
3) Ortiqcha so`zni o`chirish metodikasi yordamida tafakkur jarayonlarni o`rganish.
4) Muhim belgini ajratish metodikasi yordamida tafakkur jarayonlarni o`rganish .
Kurs ishining amaliy ahamiyati. O`quvchilarning o`zlashtirmasligi oldini olish uchun chora tadbirlar tuzish, ularning psixalogik xususiyatlarini o`rganish, amalyotda ushbu yuriqnomalardan foydalanish ishining amaliy ahamiyatini belgilaydi.

I BOB. Tortinchoq o‘quvchilar bilan olib boriladigan korreksion ishlarni tashkil qilishning o‘ziga xosligining nazariy asoslari

1. 
   § Tortinchoq o‘quvchilarning psioxlogik hususiyatlari
   

Tortinchoqlik - bu o'zi haqidagi fikrlar va suhbatdoshlarning o'ziga nisbatan salbiy munosabati tufayli tortinchoqlik, tashvish, qat'iyatsizlik, muloqotdagi qiyinchiliklarda namoyon bo'ladigan xarakter xususiyati. Qoida tariqasida, tortinchoqlik bolalikda paydo bo'ladi va odatda butun boshlang'ich maktab yoshida saqlanib qoladi. Ammo bu hayotning beshinchi yilida ayniqsa aniq namoyon bo'ladi. Aynan shu yoshda bolalarda kattalardan ularga nisbatan hurmatli munosabat zarurati paydo bo'ladi.
Tortinchoq bolaning his-tuyg'ularining zaif sohasi bor. U o'z his-tuyg'ularining yorqin namoyon bo'lishiga moyil emas va zarurat tug'ilganda u tortinchoq bo'lib, o'ziga tortiladi. Bola ichki qarama-qarshilikni boshdan kechira boshlaydi: bir tomondan, o'zini erkin tutish istagi, ikkinchidan, his-tuyg'ularning o'z-o'zidan namoyon bo'lishidan qo'rqish.
An'anaga ko'ra, tortinchoq bolalar o'zlarini past baholaydilar, ular o'zlari haqida yomon o'ylashadi. Biroq, bu mutlaqo to'g'ri emas. Qoidaga ko'ra, tortinchoqg bola o'ziga shaxs sifatida eng ijobiy munosabatda bo'ladi. Uning muammosi boshqa joyda. Uning nazarida, boshqalar unga o'zidan ko'ra yomonroq munosabatda bo'lib tuyuladi. Yoshi bilan bolalar o'zlarini yuqori baholaydilar, ammo kattalar - ota-onalar va o'qituvchilar nuqtai nazaridan ularning bahosi past va pastroq bo'ladi.
Tortinchoq bolalar omma oldida - turli bolalar tadbirlarida, maktab mashg'ulotlarida nutq so'zlashdan uyaladilar, bu esa o'zini boshqa bolalar kabi mohir, aqlli va iste'dodli his qilmasligiga olib keladi. Tortinchoqlik ko'pincha bola uchun yangi bo'lgan faoliyatda namoyon bo'ladi. U o'zini ishonchsiz his qiladi, o'zining qobiliyatsizligini ko'rsatishdan uyaladi, buni tan olishdan va yordam so'rashdan qo'rqadi. Bolaning maktabga moslashishi juda sekin, juda qiyin. Tortinchoq bola darsda qo'lini ko'tarishdan xijolat tortadi, yaxshi tayyorgarlik ko'rganiga qaramay, doskada yaxshi javob bermaydi, bu ko'pincha maktab fanlari bo'yicha akademik ko'rsatkichlarini pasaytiradi. U o'qituvchiga hatto o'zi uchun eng zarur bo'lgan savolni berishga jur'at etmaydi. Tortinchoq bola olomon ichida yo'qolib ketishga harakat qiladi, ko'pincha o'zining individualligini yo'qotadi. Sinfda bunday bolani o'qituvchining savollariga javob berishga majburlash qiyin, agar u hali ham muvaffaqiyatga erishsa, u jim va noaniq gapiradi, odatda juda qisqa so'zlar bilan. Boladan jamoatchilik oldida mustaqil qarorlar va harakatlarni amalga oshirishni talab qiladigan har qanday vaziyatda, uning harakatlarini boshqa odamlar tomonidan baholashni o'z ichiga oladi yoki raqobat elementlarini o'z ichiga oladi, uning allaqachon cheklangan qobiliyatlari butunlay falaj bo'ladi. Natijada, bolaning tashvish darajasi oshadi va o'zini qobiliyatsiz o'quvchi deb noto'g'ri tasavvur paydo bo'ladi, bu uning tortinchoqligini oshiradi.
Ammo tortinchoqlikning o'ziga xos afzalliklari bor.
Tortinchoq bola oddiy bolaga qaraganda o'zini ko'proq tanqid qiladi, bu unga tortinchoqlikdan aziyat chekadigan bolalar unchalik e'tibor bermaydigan bir qator kamchiliklarni payqash va tuzatish imkonini beradi.
Tortinchoq bola o'ziga, tanasining gigienasiga, yuziga yaxshi g'amxo'rlik qiladi, shuning uchun u har doim ozoda va ozoda ko'rinadi.
“Kibrdan ko‘ra tortinchoq bo‘lgan afzal” degan tamoyil bor.
Tortinchoq bola jiddiy va diqqatli ko'rinadi, bu oqsoqollar nazarida muhim rol o'ynashi mumkin.
Tortinchoqlik illat emas, balki vaqtinchalik noqulaylik!
Tortinchoqlik sabablari:
1) Asab tizimi sezgir, qo'zg'aluvchan bolalarda tortinchoqlikka moyillik.
2) Bolaning boshqa odamlar bilan samarali muloqot qilish qobiliyatining yo'qligi.
3) Ta'limning maxsus shartlari va ota-onalarning shaxsiyati. Agar ota-onalardan kamida bittasi tortinchoq bo'lsa, bolaning tortinchoq bo'lish ehtimoli ortadi.
4) Bolani tortinchoq deb belgilash.

5) Oilada bolaning tug'ilish tartibi: to'ng'ichlar orasida tortinchoqlar ko'proq.

6) Bolaning onadan erta psixologik izolyatsiyasi, bolaning hayotiy vaziyatlarning noaniqligidan qo'rqishiga olib keladi. Bunday qo'rquv juda tortinchoq bolalarning o'ziga xos belgisidir.
Tortinchoqlik muammosi bolalikdan kelib chiqadi va bolalarga tengdoshlari bilan muloqot qilish, do'stlashish va ularning yordamini olishdan zavqlanishga to'sqinlik qiladi.
Tortinchoqlik - bu boshqalarning e'tiborini jalb qilishdan qo'rqish bilan ifodalangan xarakter xususiyati. Tortinchoqlik ko'plab bolalarga xosdir. Buni muloqotdagi qiyinchiliklarning eng keng tarqalgan sababi deb atash mumkin. Tortinchoq bolalar qo'rquv, tashvishli qo'rquv, yangi, notanish qo'rquv bilan ajralib turadi. Qoidaga ko'ra, bu yuqori ma'naviy mas'uliyatli oilalarning farzandlari. Va bu bolalar uchun eng yomoni, xato qilish yoki kimnidir tushkunlikka tushirishdir. Tortinchoqlik odatda maktabgacha yoshda bolalar bog'chasiga, markazga yoki maktabga qabul qilish, ota-onalarning haddan tashqari talabchanligi va boshqalar bilan bog'liq holda paydo bo'ladi. O'qituvchilar, psixologlarning vazifasi tinchgina o'rganish, xatolarga munosabatda bo'lish, turli xil echimlarni topishda ularni tuzatish istagi bor. muammoga.
Tortinchoqlik belgilari:
Tortinchoq bola:
- suhbatga kirishni istamaslik;
- qiyin yoki hatto imkonsiz ko'z bilan aloqa qilish;
- ovozini juda yumshoq deb baholaydi;
- odamlardan qochadi
- tashabbus ko'rsatmaydi;
- ishonchsiz;
- o'zini noqulay his qiladi.
Tortinchoqlik sabablari:
- Bolaning ota-onasining tortinchoqligi, u taqlid qiladi.
- erta yoshdan bolaning faolligini bostirish.
- Bolada har qanday jismoniy nuqson yoki boshqalar tomonidan ilhomlantirilgan xayoliy nuqson (kulgili ism, haddan tashqari kichik yoki katta bo'y, vazn) mavjud.
- oiladagi asabiy holat, bolaning ruhiyatini shikastlash (o'zining kamtarona xatti-harakati orqasida bola ota-ona, tarbiyachilarning g'azabidan yashirinadi).
- bolaning boshqa odamlar bilan samarali muloqot qilish qobiliyatining yo'qligi.
- Bolaga tortinchoqlik belgisini berish "U biz bilan tortinchoq", "U jim" va hokazo.
- Bolaning individualligini e'tiborsiz qoldiradigan tajovuzkor yoki avtoritar ota-onalar o'z talablarini butun tarbiya jarayonining boshida qo'yadilar.
Sotsiumda insonparvarlik munosabatlarni shakllantirish ijtimoiy psixologik faoliyatning asosiy maqsadi va ma'naviy ahloqiy asosi hisoblanadi.
Ko`pchilik mamlakatlarda shaxsning insonparvarlik g`oyalari asosida ijtimoiylashtirish kontseptsiyasi asosida faoliyat yuritayotgan maktablar mavjud. Germaniyadagi xolistik maktablarning psixologik kontseptsiyasi, Shvettsiya va Amerikadagi hamda Rossiyadagi “Kichik tumonlar maktabi” (“Maktab mikrarayon”)shular insonparvarlik tizim sifatida namoyon bo`ladi.
Ochiq maktablar ko`p qirralari vazifalarni bajarib, kun davomida bolalar va kattalar uchun faoliyat ko`rsatadi. Ular xohlagan vaqtlarida bu maktabga kelishlari mumkin. Bu maktablar oila, ma'naviy-ma'rifiy tashkilotlar, ish joylari, mahalliy hokimliklar, jamiyat tashkilotlari kabi ijtimoiy institutlar bilan hamkorlik qiladi.
Eng asosiysi bolaning ta'lim va tarbiyasi ijodiy faoliyat asosida olib boriladi; maktab bolaning rivojlanishi uchun barcha sharoitlarni yaratib beradi. Ochiq maktablar strukturasida yangi tarbiyachi-ijtimoiy psixologlar faoliyat ko`rsatadi. U shaxs va jamiyat o`rtasidagi “vositachi” rolini bajaradi.
Bunday maktablar asosan;
▪ o`qituvchilarning psixologik bilimini boyitish
▪ sotsiumning imkoniyatlarida foydalanib, ota-onalarning umummadaniyatini rivojlantirish:
▪ ijtimoiy foydali madaniy dam olishini tashkil etishga doir o`z faoliyatlarini olib boradi.