Psixologiya fanining predmeti, vazifalari, metodlari. Psixologiya zamonaviy fanlar tuzumida. Psixologiya psixik faoliyat qonuniyatlari haqidagi fandir. «Psixologiya»

Psixologiya fanining predmeti, vazifalari, metodlari. Psixologiya zamonaviy fanlar tuzumida.

Psixologiya - psixik faoliyat qonuniyatlari haqidagi fandir. «Psixologiya» termini ikkita grekcha so’zdan: psyuxe (ruh, jon) va logos (ilm, fan) so’zlaridan tarkib topgan. Ichki, ruhiy dunyo qonuniyatlarini bilash har bir odam uchun foydali, ayniqsa o’qituvchi uchun zarur.

Maktab o’quvchilarini o’qitish va tarbiyalashda ularni ruhiy faoliyatlari haqida og’zaki tassavurga ega bo’lish yetarli emas, balki psixik faoliyat nimadan iborat, ularni aniqlash qonuniyatlari va o’rganish metodlari qanday, psixik faoliyatning qanday xodisalari majud va ularni qanday boshqarmoq lozimligi haqida aniq ma’lumotlarga ega bo’lish zarur. Psixologiya fani ana shu masalalarni o’rganadi. .

Psixika deb bizning ichki dunyo, ya’ni obrazlar, fikrlar, intilish, qarashlarimiz va boshqalarga aytiladi. Psixik faoliyat faqat insonlarga xos bo’libgina qolmay, shu bilan birga hayvonlarga ham xosdir, ammo, tabiyki, psixologiya fani asosiy diqqatini inson psixikasiga qaratadi. O’lik tabiat va o’simliklar psixikaga ega emas.

Psixika - yuksak darajada tashkil topgan materiyaning alohida xossasi bo’lib, ob’ektiv olamni sub’ektiv holatda aks ettirishdan iborat.

Tirik organizm nerv sistemasining tuzilishi qanchalik murakkab bo’lsa, uning psixik taraqqiyot darajasi shunchalik yuqori bo’ladi. Masalan, kaptar psixikasi taraqqiyot darajasi jixatidan quyon psixikasidan past. Bu ajablanarli emas, quyon miyasining tuzilishi ancha murakkab. Tuzilish jixatidan inson miyasi eng murakkabdir, u faoliyatning eng yuksak bosqichi hisoblangan inson ongining moddiy asosi hisoblanadi.

Psixik jarayonlarga avvalo bilish faoliyatiga bog’liq bo’lgan xodisalar: sezgi, idrok, xotira, tafakkur, nutq, xayol kiradi.

Sezgi - ayni chog’da sezgi a’zolariga ta’sir etuvchi narsa va xodisalarning ayrim xususiyatlarini (rang, temperatura, xid va shu kabilar) aks ettirishdan iborat bo’lgan psixikaning oddiy, elementar formasidir.

Idrok - bir butun, yaxlit narsa va xodisalarni hamda ularning qismlarini aks ettirishdan iboratdir. Idrok hamma vaqt sezgilar majmuiga tayanadi, lekin bilishning ancha yuqori bosqichi hisoblanadi.

Xotira - o’tmish tajribada bo’lganlarni aks ettirish, boshqacha qilib aytganda biror narsani esga olish, esda saqlab turish va qayta esga tushirishdir.

SHaxsning psixologik holati bo’lgan hissiyot, iroda ham psixikaning formasi hisoblanadi.