Psixologiy asi

Nazorat uchun savollar
1. O n k o lo g ik k a sallik lard a ruhiy buzilishlarning kelib chiqish sa b ab la ri 
n im a la rd a n ib o ra t?
2. O n k o lo g iy a d a b em o r va shifo k o r o rasidagi psixologik m u n o sa b a lla rd a
q a n d a y z id d iy a tla r y u zag a k elishi m um kin?
3. O n k o lo g ik b em o rla rd a ruhiy buzilishlarning klinik k o 'rin ish i h a q id a
s o 'z la b bering.
4. O n k o lo g ik k a s a lla r d a o 'z in g iz g u v o h i boM gan v a z iy a tla r h a q id a
SG ‘z la b b c rin g .
336

---

XI X BOB.
P S IX O D IA G N O S T IK A . P S IX O L O G IK T E S T L A R
Beshikdan qabrgac/ta ilm izla.
H adisdan
Tibbiy amaliyotda depressiya va xavotirni aniqlashda Gamilton, Sung 
va Spilberger-Xanin shkalalari ko‘p qo‘llaniladi. Oddiy va sodda tuzilgan 
bunday shkalalar orqali depressiya va xavotir darajasini tezkorlik bilan 
aniqlash va baholash mumkin. Ayniqsa, somatik buzilishlar bilan 
namoyon bo'ladigan xavotirli-depressiv sindrom larda Gam ilton 
shkalalaridan keng foydalaniladi.
19.1. Depressiyani aniqlash va baholash
G am ilton sh k a la si. 
Ushbu shkala «Depressiya» tashxisi aniqlangan 
bemorlarda kasallik darajasini baholash va dinamikada o'rganish 
uchun qo'llaniladi. Shkaladagi savollar bemorni so'nggi hafta ichida 
bezovta qilayotgan simptomlarni aniqlash va baholashga qaratilgan. 
Sung shkalasidan farqli o 'laro q , G am ilton shkalasi m utaxassis 
tomonidan to'ldiriladi. Shkalani to'ldiruvchi mutaxassis tajribali 
bo'lishi, depressiyaning klinik ko'rinishlari va shkalada ko'rsatilgan 
savollarni m ukam m al bilishi lozim. Shkalani to 'ld iray o tg an d a 
bemorni shoshirmaslik, unga bosim o'tkazmaslik, savollar m a’nosini 
anglay olmasa, uni lo'nda va sodda til bilan tushuntirish lozim. Agar 
shkalani to'ldirayotgan mutaxassisda bemorning javoblari shubha 
uyg'otsa, qo'shim cha m a’lumot uchun uning ahvolini yaqindan 
biladigan qarindoshlari yoki uni davolayotgan vrachni jalb qilishi 
mumkin.
Ur.hbu shkala bo'yicha qayta tekshiruvlar o'tkazilayotganda bemorga 
ham, mutaxassisga ham aw algi to'ldirilgan shkala ma’lumotlaridan 
foydalanish man qilinadi, faqat qayta tekshiruv o'tkazib bo'lingandan 
so'ng uning xulosalari awalgilari bilan solishtirilishi mumkin.
Shkaladagi har bir savolga berilgan javob variantlari 0 - 2 ball, 0 - 3
ball va 0 - 4 ball qilib belgilangan. 16-ustundagi tana vaznini baholash 
bo'yicha berilgan savolga 16a yoki 16b bo'yicha javob berish kerak. 
Shkala birinchi gal to'ldirilayotganda 16a punkt bo'yicha (anamnezga 
asoslanib), ikkinchi gal to'ldirilayotganda, ya’ni bemorning ahvoli 
dinamikada o'rganilayotganda javobni 16b punkt bo'yicha (tana vaznini 
obyektiv tekshiruvlarga) belgilanadi. Depressiyaning ba’zi turlarida 
bemorning ahvoli, ayniqsa, kayfiyati kun bo'yi o'zgarib turishi mumkin,
337

---

masalan, ertalab kayfiyati yaxshi, kechqurun esa yomon. Bu holatni 
belgilash 18-punktda ko'rsatilgan. Agar bemorning ahvolida kun bo'yi 
o'zgarishlar kuzatilmasa 18a punkt bo'yicha 0 ball belgilanadi, bunda 
18b punkt bo‘sh qoldiriladi.-Agar kun bo'yi depressiya alomatlari 
kuchayib turishi kuzatilsa, 18a punkt bo'yicha uning ertalab yoki 
kechqurun bo'layotganligi baholanadi, 18b punkt bo'yicha esa ushbu 
kuchayishlarning darajasi baholanadi.