Psixologiy asi

N eyroleptiklar
« N eyro leptik lar» atam asi 1967-yili ta k lif qilingan. D astlab o g 'ir 
psixozlarni davolashda ishlatiladigan bu dori vositalari neyroleptiklar deb 
a ta la b o sh la n d i. K o 'p c h ilik d a v la tla rd a « n ey ro le p tik la r» o 'r n ig a
«antipsixotik vositalar» atamasi qo'llaniladi. Chunki neyroleptik sindrom 
dorining terapevtik t a ’sirini emas, balki uning asoratini aks ettiradi. 
Bugungi kunda ko'pchilik farmasevtik kom paniyalar nojo'ya ta ’siri kam 
bo'lgan antipsixotik vositalar ustida ish olib bormoqdalar.
N e y ro le p tik la rg a am in azin , g a lo p e rid o l, d ro p e rid o l, fre n o lo n , 
triftazin kabi d o rilar kiradi. U larning turi ju d a k o 'p b o 'lib , asosan 
psixiatriyada qo'llaniladi. Bu dorilarning eng k o 'p tarqalgan n ojo'ya 
ta ’siri turli darajadagi 
ekstrapiramiilalbuzilishlardir.
Shuning uchun ham 
n e y r o le p tik la r ta v s iy a q ilin g a n b e m o r la r g a e k s tr a p ir a m id a l 
buzilishlarning oldini oluvchi dorilar (siklodol, parkopan) buyuriladi. 
Psixosom atik sindrom larni davolashda neyroleptiklar deyarli tavsiya 
q ilin m a y d i. L ekin sh u g u ru h g a k iru v c h i eglonil e k s tra p ira m id a l 
buzilishlarni kam keltirib chiqarganligi uchun psixosom atik buzilishlarni 
d a v o la s h d a k e n g tav siy a q ilin ad i. N e y ro le p tik la m i q a b u l q ilg a n
bem orlarda psixom otor va affektiv reaksiyalar pasayadi. karaxtlik paydo
360

---

b o 'la d i, ular uyqusiray boshlaydi. Bu dorilar uxlatuvchi va sedativ 
dorilarning ta ’sirini oshiradi.
Trankvilizatorlar
«T rankvilizatorlar» atam asi lotincha so 'z b o 'lib , transvilio, y a ’ni 
tinchlantiram an, degan m a ’noni anglatadi. 1957-yili, asosan, nevrozlami 
davolashda ishlatiladigan tinchlantiruvehi xususiyatga ega bo'lgan dorilar