Psixologik trening asoslari

3.
 
Hamkorlik va yo'naltirilgan faoliyat bosqichi.
Agar ishtirokchilar 
ortasida hissiy, umumiy qadriyatlar rivojlangan bo'lsa, umumiy ‘Biz’ ni his 
qilish, tushunish, samimiylik paydo bo'lsa, guruhning rivojlanishi ushbu 
bosqichda yuqori ko’rsatgichga ega bo’ladi. Bu esa ishtirokchilar o’rtasida o’z 
muammolari haqida ochiq suhbatlashishlarni namoyon qiladi. Aynan shu 
bosqich guruh ichida terapevtik (davolovchi) va shaxsning rivojlanishini 
ta'minlash qobiliyatiga ega bo'ladi.
4.
 
Guruh faoliyatini yakunlash bosqichi
. Guruhda vazifalar to’liq 
bajarilgandan so’ng, trening davomida guruhni qiziqtirgan barcha masalalar hal 
qilingan taqdirda, u ijtimoiy tuzilma sifatida tugatilinadi. Treningdan keyin 
ishtirokchilarda zo’riqish hislar paydo bo'lmasligini ta'minlash uchun trener 
mashg'ulotni yakunlash bosqichiga katta e’tiborini qaratilishi talab 
etiladi.Ishtirokchilar guruhdan tashqarida yashashga hissiy jihatdan tayyor 
bo'lishlari kerak. Ko'pincha, mustaqil amaliy faoliyatini boshlagan trener ishning 
ushbu bosqichiga, ya’ni ishtirokchilarning ‘guruhni tark etish’ iga ahamiyatsiz 

---

115 
qaraydi, bu oxir-oqibat umuman ta'lim samaradorligiga salbiy ta'sir qiladi. 
Jumladan, ishtirokchilar o’rtasida huddi o’zlarini yolg’iz his qilish, umidsizlikka 
tushishi holati vujudga keladiki, natijada treningdan olgan taassurotlar, natijalar 
tajribasini yo'qotishi yoki treningda qo'lga kiritilgan barcha yutuqlardan voz 
kechib ketishi kuzatilinadi. 
2.Guruhiy hamjihatlik haqida tushuncha. G
uruh hamjihatlik
 
- bu 
guruhfaoliyati samaradorligining zaruriy sharti hisoblanadi. Faqatgina bir –
biriga yaqin guruh ishtirokchilarigina o'z kechinmalarini tashqariga chiqara 
olishiga yordam beradi va fikrlarning ochiq bayon etishini ta’minlaydi. 
Tanqidga nisbatan birgalikda konstruktiv tarzda ishtirokchilarning xatti-
harakatlari va pozitsiyalarini o'zgartirish vositalaridan biri bo’lib, guruh 
hamjihatligini targ'ib qilish quyidagilardan iborat: 

boshqa guruhlar bilan raqobat;

qabul qilingan maqsadlar yo'lida to'g'ri tashkil etilgan va ishtirokchilar 
uchun shaxsan ahamiyatli bo'lgan vazifalarning echimi;

qatnashchilarning guruh faoliyati bilan bog'liq shaxsiy ehtiyojlarini 
qondirish;

guruhdagi do'stona sog’lom psixologik muhitni hosil qilish;

ishtirokchilar o'rtasidagi ijobiy munosabatlar va hamdardlik;

treningda qatnashishdan ularning shubhasiz foyda olishlarini kutish; 
guruhning va rahbarning obro'si; 

ishtirokchilarning ijobiy motivatsiyasi va boshqalar. 
Agar trening jarayonida ishtirokchilarning treningdan kutgan istak, 
natijalari, ishtirokchilarning haqiqiy shaxsiy intilishlari, guruhdagi vaziyatga 
mos kelmasa guruhda keskinlik yuzaga keladi. Shuningdek, guruhdagi o'zaro 
shaxslararo munosabatlarning tabiati va xususiyatlaridan norozilik kabilar hosil 
bo’ladi.
Aksincha, relaksatsiya stressning teskari holati bo'lsa-da, guruh dinamikasi 
nuqtai nazaridan, guruhning uyg'unligi stressning aksi sifatida qaraladi. 
Guruhdagi hosil bo’lgan zo’riqish guruhlar o'rtasidagi ziddiyatlar va 
to'qnashuvlar natijasida kelib chiqqan va ishtirokchilarni bir –birlaridan 
ajratishga qaratilgan markazlashtiruvchi kuch vazifasini bajaradi. Ziddiyatdan 
farqli o'laroq, guruhning hamjihatligi ishtirokchilarni yaqinlashtirishga va guruh 
munosabatlariga kuch va barqarorlik yaratishga qaratilgan markazlashtiruvchi 
kuch sifatida ko'rish mumkin. Shu bilan birga, guruhdagi keskinlik va tanglikni 
trening guruhida salbiy va istalmagan narsa sifatida tushunmaslik , balki uni 

---

116 
guruhni kuchlantiruvhi va rag'batlantiruvchi omil sifatida qarash maqsadga 
muvoviqdir. Lekin bunday vaziyat ishtirokchilarning noroziligiga va ularning 
o'zgarishni istashiga olib keladi. O'z navbatida, guruhning birlashishi bu 
guruhdagi barqarorlik omili bo'lib, u ruhlanishning namoyon bo'lishiga yordam 
beradi va guruhni parchalanishdan saqlaydi. Uning ta'siri ostida guruh 
a'zolarining bir – birlarini qo’llab quvvatlashi va ba'zi xavfsizlikni his 
qilishishiga omil bo’ladi. Trener ular o'rtasida dinamik muvozanatni saqlash 
bilan bir qatorda, guruhning birlashishi va zo'riqishning qarama-qarshi 
funktsiyalarini ko'rib chiqishi kerak.
18