Psixologik trening asoslari. N. Ismoilova

TRENINGNI YAKUNIY BOSQICHI 
10.8. “Qayta aloqa” qismini tashkil etish 
 Har  qanday  ishning  yakuni  boigani  kabi  trening  mashg‘ulotlarinmg  ham  yakuni  mavjud. 
Demak,  Treningni  yakunlash  bosqichida  “Qayta  aloqa”  o‘matish  lozim.  Ya’ni  trening 
ishtirokchilari  mashg'ulotdan  nima  oldi,  birinchi  kunda  kutgan  kutuvlari  amalga  oshdimi-yo‘qmi, 
o‘z muamraolarini yechish uchun 
ко
 nikma va malakalarni egallay oldimi va shu kabi savollaming 
javoblari sarhisob qilinadi. 
Trening  mashg‘ulotini  yakunlash  bosqichi  ishtirokchilar  va  treneming  xayrlashuvidangina 
iborat  boTib  qolmasligi  lozim.  Trening  mashg  ulotlari  trening  ishtirokchilarining  yodida  katta 
taassurotlar bilan qolishida ushbu bosqichriing 
о
 mi katta. Buning uchun trening mashg‘ulotlari o‘z 
davomiyligiga 
ко
 
га
 
о
  tkazilib,  yakuniga  yetganidan  solng,  trener  ishtirokchilar  bilan  qayta  aloqa 
usulini  qo  llagan  holda  aloqa  o‘matishi  va  ular  o‘zlari  kutgan  natijani  ola  oldimi  yoki  yo‘q‘mi, 
shuni aniqlashi va shu asosda oTkazilgan trening samarali  yoki samarasiz bo lganligim i aniqlashi 
lozim. 
Trener  yoki  uning  guruhda  birga  faoliyat  yuritayotgan  sherigi  guTuhdagi  har  bir 
ishtirokchidan  o‘z  kutishlari  amalga  oshgan  yoki  oshmaganligini  so‘rab  chiqadi.  Bu  suhbatdan 
maqsad  -  guruhdagi  har  bir  a’zoning  kutishi  qay  darajada  amalga  oshganligini  bilish  va  eng 
asosiysi,  trening  maqsadiga  erishgan  yoki  erishmagaligini  bilishdan  iborat.  Buning  uchun  trener 
tomonidan oldindan tuzilgan anketalar tarqatiladi va ishtirokchilarga bu anketani anonim tarzda to 
ldirilishiga imkon yaratiladi. Chunki ishtirokchi o‘z fikr-mulohazalarini aniq va ochiq-oydin  yozib 
berishi  uchun  u  himoyalanganlikni  his  etishi  lozim.  Anketada  “Sizga  mashg  ulot  yoqdimi?”, 
“Mashg‘ulotdan  o‘zingiz  uchun  qanday  foydali  jihatlami  oldingiz?  ,  “Mashg‘ulotdan  olgan  bilim, 
ko'nikama  va  malakalaringizdan  hayotingiz  davomida  foydalanishingizga  ishonasizmi?”, 
“Mashg‘ulot  jarayonida  Sizga  yoqmagan  holatlami  yozing?”,  “Trenerlarga  qanday  tavsiyalaringiz 
bor?”  kabi  savollar  bilan  murojaaat  etiladi.  Bundan  tashqari  ishtirokchilaming  kutuvlarini 
aniqlashda  anketa  savollari  quyidagi  ko‘rinishda  boTishi  ham  mumkin:  “Menga  treningda  yoqqan 
narsa “Men mashg‘ulotda ... lar haqida ma’lumotga ega bo'ldim!” 
 “Men navbatdagi uchrashuvda ... ni isbot qilaman.”  
Anketalami  yig‘ib  olishda  treneming  o‘zi  ulami  har  bir  ishtirokchidan  birma-  bir,  tekshirib 
qabul  qilishi  zarur.  Bundan  maqsad,  ishtirokchilaming  ayrimlari  turli  sabablar  bilan  anketa 

---

 
68
savollariga javob yozmagan holda qaytib berishlarining oldini olishdir. 
Treningni  yakunlash  bosqichini  tashkil  etish  trenerdan  chuqur  bilim  va  juda  katta  mahorat 
talab  etadi.  Bu  jarayonda  u  ishtirokchilarga  nisbatan  mehrini  va  hissiyotlarini  ochiq  ifodalash 
imkoniga  ega  bo‘ladi.  Quyida  yakunlash  bosqichini 
о
  tkazishda  nimalarga  e  tibor  berish  lozimligi 
haqida ayrim tavsiyalar havola etiladi.  
Bu jarayonda treneming vazifasi nimalardan iboratligini ko‘rsatib o'tish lozim.  
- trening yopilishini yuqori hissiy toTqinlarda yakunlash tadbirini tayyorlash va o‘tkazish har 
bir ishtirokchiga o‘z hissiyotlarini ifodalash uchun qulay sharoit yaratish  
- ularga birgalikdagi faoliyatlari uchun o'zaro tashakkur bildirishlariga imkon berish  
- ulardan bo‘lib o'tgan trening samarasi haqida fikrlarini so‘rash  
- hamda ishtirokchilarga nisbatan o‘z moyilligini namoyon etish. 
Albatta,  har  qanday  trening  mashg‘ulot  ishtirokchilarida  katta  taassurot  qoldirishi  va  ular 
uchun  ma  lum  bir  samaraga  ega  boTishi  mutaxassislarga  ma’lum.  Lekin  treneming  o‘zi  o‘zidan 
qoniqish  hosil  qilishi  uchun  mashg‘ulotnmg  ayrim  jihatlarini  aniq  yakun  topganligini  bilib  olishi 
zarurki, bu unga keyingi guruhlar bilan ishlash jarayonida asqotadi. 
Trener  “qayta  aloqa”ni  amalga  oshirishida  bir  qancha  usullar  mavjud  boTib,  ulardan  eng 
asosiylarini sarrnb o‘tamiz: 
 Poster - bu juda oddiy texnika boTib, trening mashg‘ulotining boshida trener xonaga 2 - 3ta 
plakat joylashtiradi va bu plakatlarga ishtirokchilar o‘z kutuvlarini yozadilar, treningni yakunida esa 
trener  va  ishtirokchilar  birgalikda  bu  kutuvlaming  mohiyati  hamda  ulaming  amalga  oshganlik 
darajasini muhokama qiladilar. 
Kutuvlar  daraxti  -  bu  juda  rang-barang  texnika  bo’lib,  treneming  oldindan  tayyorgarlik 
ko‘rishi  talab  etiladi,  ya’ni  trener  oldindan  turli  rangli  kartochkalar  (stiker),  katta  vatmanga 
chizilgan  daraxt  rasmini  tayyorlab  qo'yadi  va  guruhni  3-4  ta  kichik  guruhchalarga  boiadi.  Har  bir 
guruh  o‘z  kutuvlarini  daraxt  barglari  shaklida  qirilgan  kartochkalarga  umumlashtirib  yozadi  va 
oldindan  chizilgan  daraxtga  yopishtirib  chiqadi.  Agar  ishtirokchilaming  soni  kam  bo‘lsa,  u  holda 
har bir ishtirokchiga o‘z kutuvini alohida yozish taklif etiladi. Mashg‘ulotlar yakunlanganidan so‘ng 
anketa  savollari  yig‘ib  olingach,  trener  “Kutuvlar  daraxti”ni  yana  doskaga  yoki  ko'rinarli 
joylashtiradi  va  ishtirokchilarga  turli  xil  mevalar  shaklida  qirqilgan  stikerlami  tarqatadi. 
Ishtirokchilarga mashg'ulotlarga kelishdan maqsadlari  yoki birinchi kunda o‘zlari kutgan kutuvlari 
mashg'ulot  jarayonida  amalga  oshgan-oshmaganligini  qayd  etish  so‘raladi.  So‘ng  bu  “mevalar” 
daraxtning  shoxlariga  yopishtiriladi.  Trener  dastlabki  kutuvlar  darxt  barglari  boTgan  boTsa, 
kutuvlaming  amalga  oshiganligi,  erishilgan  natijalar  go‘yoki  daraxt  mevalari  ekanligiga  nisbat 
beradi va “meva’Targa yozilgan fikrlami o‘qib, guruh bilan birgalikda muhokama etadi.