Psixikning evolyutsiyasi va vujudga kelishi Reja: Psixika haqida tushuncha

Ushbu fikrning qanchalik muhim ekanini anglash uchun quyidagi qarma-qarshi fikrni, keltiramiz: ya’ni ayrim hayvonlar ham foydali harakatlarni amalga oshiradilar. Masalan, itlar – qo‘riqlaydi, otlar – yuk tashiydi, ayrim hayvonlar sirkda tomosha ko‘rsatadi bu bir ko‘rishda anglangan harakatga o‘xshaydi. Biroq, bu birlamchi tasurotdir. Hayvonlarning bunday harakatlarini amalga oshirishi uchun inson kerak. Insonning ishtiroki va uning ko‘rsatmalarisiz hayvonlar bunday harakatlarni amalga oshira olmaydilar. Shunga muvofiq shaxs faoliyati hayvonlarning xulq-atvoridan o‘zining mustaqilligi bilan farq qiladi. Ong yordamida shaxs ongli va mustaqil harakatlanadi.

• Ushbu fikrning qanchalik muhim ekanini anglash uchun quyidagi qarma-qarshi fikrni, keltiramiz: ya’ni ayrim hayvonlar ham foydali harakatlarni amalga oshiradilar. Masalan, itlar – qo‘riqlaydi, otlar – yuk tashiydi, ayrim hayvonlar sirkda tomosha ko‘rsatadi bu bir ko‘rishda anglangan harakatga o‘xshaydi. Biroq, bu birlamchi tasurotdir. Hayvonlarning bunday harakatlarini amalga oshirishi uchun inson kerak. Insonning ishtiroki va uning ko‘rsatmalarisiz hayvonlar bunday harakatlarni amalga oshira olmaydilar. Shunga muvofiq shaxs faoliyati hayvonlarning xulq-atvoridan o‘zining mustaqilligi bilan farq qiladi. Ong yordamida shaxs ongli va mustaqil harakatlanadi.
• Demak, biz tirik organizmlardagi psixika taraqqiyotini to‘rt darajasini ajratib ko‘rsatishimiz mumkin: qo‘zg‘aluvchanlik, ta’sirchanlik, oliy hayvonlarning xulq-atvori, shaxs ongi. Aytish kerakki, bularning har biri o‘z rivojlanish bosqichiga ega.