Progress volume 2 ǀ issue 5

Turistik bozorda transport xizmatlarining roli va o'rni

Tashish har qanday mamlakat iqtisodiyotining moddiy bazasining muhim tarkibiy qismlaridan biridir. Uzoq vaqtdan boshlab transport dvigateli taraqqiyotning dvigateli bo'ldi. Odam odamlarni va yuklarni tashish uchun biron bir vositadan foydalangan. G'ildirakning ixtirosi va turli xil dvigatellar bilan, odam harakatlanishni boshladi: vagonlar, bug'da, bug'da, bug'xonalar, bug 'lokomotivlari, havo kemalari va turli xil maqsadlarda sayohat qilishga imkon berdi
Turistik sayohatlarda ishlatiladigan avtoulov xizmatlari uchta asosiy yo'nalishni o'z ichiga oladi:

1. 
   avtobus sayohatini tashkil etish;
   
2. 
   sayyohlarning shaxsiy transportida sayohat qilish
   
3. 
   avtomobil ijarasi.
   

Birinchi avtoulov xizmati avtobus xizmatidir. Avtobus turizmi bu hali juda ham yosh turizm turlariga kiradi. Uning rivojlanishining boshlanishi 70-yillarga etkazilishi mumkin [13-15]. XX asr Bundan oldin turli mamlakatlarda Avtobuslar asosan transferlar, ekskursiyalar va mahalliy sayohatlar uchun ishlatilgan. Turizmning iqtisodiy turi bo'lib, aholining keng qatlamlari, avtobus turizmi doimiy rivojlanmoqda. Hozirgacha uning hajmini oshirish tendentsiyasi mavjud. Dam olish kunlari avtobus turiga ustuvor ahamiyat beriladi - Yevropa shaharlari bo'ylab ekskursiya maqsadlarda 2- 3 kunlik sayohatlar mavjud. Hozirgi kunda O'zbekiston hududida ham shunaqa turistik sayyohlik agentlari paydo bo'la boshlagan Ikkinchi avtoulov xizmati bu sayyohlarning uzining shaxsiy transportida sayohat qilishdir. Ammo ularning mashinalaridagi yo'nalish bo'ylab sayyohlar harakatini tashkil etishda alohida yordam mavjud.Bu esa albatta avtomobillar turlarini tashkil etishning o'ziga xos xususiyatlarida aks etadi [16].
Uchinchisi esa bu albatta avtomobil ijarasidir. Avtomobilni ijaraga olish (yoki ijarasi) sayyohlar orasida juda keng tarqalgan va talab qilingan xizmatdir, ayniqsa statsionar va kurort sayohatlarida. Har qanday sayyohlik markazida yoki dam olish markazida ko'plab avtomobillarni ijaraga olish ofislari mavjud - kattadan kichikigacha. Dunyoda etakchi avtomobil ijarasi firmasi Hertsdir. 90-yillarning o'rtalarida u "Avis" bilan raqobatlashdi. Bu "Institutsional investor" jurnali avtomobillarni ijaraga olish uchun eng yaxshi firma deb nomlandi. Hozirgi kunda bu uchala avtolulov xizmatlati dunyo buyicha keng tarqalgan bulib, bulardan yurtimizda avtobus xizmatlarini kuproq uchratishimiz mumkin. Demak qolgan ikki turni ham rivojlantirishimiz zamon talabi bulib chiqmoqda. Hozirgi kunda yurtimizda boshqa avtoulovlar orqali ham turizm anchagina rivojlantirilyapti. Masalan temir yo'l transporti Hozirgi kunda turistik sayyohlar uchun eng keng tarqalgan avtoulov xizmati bulib xizmat qilyapti [17].
Bir kunlik sayohatlar ertalab boshlanadi va o'sha kuni kechqurun tugaydi. Yo'lda sayyohlar restoranlar jadvallari ortida joylashgan. Yo'lda ular nafaqat dam olishadi, balki pop va sirk rassomlarining chiqishlarini ko'rish imkoniyat bo'lishi mumkin. Sayyohlar ma'lum bir stansiyaga olib boriladi, bu yerda ular uchun maxsus dastur tayyorlangan. Bu diqqatga sazovor sayohat yoki tabiatga sayohat bo'lishi mumkin. Ko'pincha yo'lovchilar foydali narsalarni yoqimli bilishadi. Kichik sayohatlar. Ikki uch kunlik temir yo'l sayohatlari paytida yo'lovchilar alohida kupega yashaydi. Hozirgi kunda yurtimiz hududida shunday imkoniyat borki yani toshkentga kelgan mehmonni birgina toshkentni o'zi bilan emas butun bir O'zbekiston bilan tanishtirish. Buning uchun shunnay temir yul transportlarini (avtoulovlarini) xizmatlarini tashkil etish va bunaqa temir yo'llarda ko'paytirishdir. Shundagina turistlar oqimini yanada kupaytirishimiz mumkin
Xulosa qilib shuni aytish joizki, transportsiz turizm bo'lmaydi. Shunday ekan, O'zbekiston hududida ham yevropadagi kabi transport vositalarini xizmatlarini qulaylashtirish, ularni buyurtma qilishni osonlashtirish va yanada rivojlantirish bizning zimmamizga yuklatilgan asosiy vazifadir.