Proektsiyalash usullari

2.3. Ortogonal (to’g’ri burchakli) proektsiya
Ortogonal (to’g’ri burchakli) proektsiyalash parallel proektsiyaning xususiy holi bo’lib, proektsiya yo’nalishi s proektsiyalar tekisligi H ga perpendikulyar bo’ladi. s ⊥ H (1.5 shakl).

Ortogonal proektsiya boshqa proektsiya turlariga nisbatan oddiy va qulay hisoblanadi. U geometrik ob’ektlarni proektsiyalarini qulay tarzda aniqlab beradi. SHuningdek proektsiyalarda uning shakli va o’lchamlarini saqlab qoladi.

Ortogonal proektsiya ham markaziy va parallel proektsiyalar singari kamchilikka ega. Bunda ham bitta proektsiya orqali fazodagi geometrik ob’ektni holatini aniqlab bera olmaydi.
Ortogonal proektsiyada ob’ektni geometrik parametrlarini aniqlash uchun bir – biri bilan bog’langan ikkita to’g’ri burchakli proektsiyasi zarur bo’ladi.


1.4. Nuqtaning proektsiyasi
Proektsiyalash uchta o’zaro perpendikulyar tekisliklar orqali amalga oshiriladi (1.6 shakl).
H – gorizontal proektsiyalar tekisligi;
V – frontal proektsiyalar tekisligi;
W – profil proektsiyalar tekisligi.
Proektsiyalar tekisligini kesishish chizig’i proektsiya (koordinata) o’qlari deyiladi va quyidagicha nomlanadi:
OX – abstsissa o’qi;
OU – ordinata o’qi;
OZ –applikata o’qi.
Dekart koordinata tizimi singari O koordinata markazi bo’lib xizmat qiladi.
Nuqtaning fazodagi holatini uchta koordinata aniqlab beradi:
A (X, Y, Z).
A nuqtaning to’g’ri burchakli proektsiyasini yasash uchun shu nuqtadan proektsiyalar tekisligiga perpendikulyar tushirish lozim.
Perpendikulyar tushirish uchun berilgan nuqtalarning proektsiyalari asos bo’ladi:
A₁ – nuqtaning gorizontal proektsiyasi;
A₂ –nuqtaning frontal proektsiyasi;
A₃ – nuqtaning profil proektsiyasi.
A nuqtani proetsiyalarini qulay tarzda tasvirlash uchun H gorizontal va W profil proektsiyalar tekisligini OX va OZ o’qlari bo’yicha strelkalar yo’nalishida 90° ga burib V proektsiya tekisligi bilan birgalikda joylashtiramiz (1.6 shakl). Natijada H,V,W proektsiyalar tekisligi bir tekislikda joylashadi (1.7 shakl). Bunday joylashtirish epyur deb ataladi.

CHizmadan nuqtaning gorizontal va frontal proektsiyalari bitta OX o’qiga perpendikulyarda, frontal va profil proektsiyalari esa OZ o’qiga perpendikulyarda yotadi.

Nuqtani ikki proektsiyasini birlashtirigan to’g’ri chiziq proektsiyalarni