2 Nazariy titrlash egri chizig‘ini hisoblash
2.1 Titrimetrik analizning nazariy asoslari
Titrimetrik tahlil aniqlanayotgan komponent bilan reaksiyaga sarflangan titrant eritmasining (aniq ma'lum konsentratsiyali reagent) miqdorini (hajmi yoki massasini) o‘lchashga asoslangan. Reaktiv eritmasi uning miqdori tahlil qilinadigan moddaning miqdoriga teng bo‘lguncha qo‘shiladi. Titrimetrik analizda ishlatiladigan reaktiv eritma titrlangan yoki standart deb ataladi. Titrimetrik analizda eritmalar konsentratsiyasi eritmaning litriga gramm ekvivalentlar soni sifatida ifodalanadi.
Titrimetrik usullar ikkita katta guruhga bo‘linadi. Birinchi guruh ion reaksiyalariga asoslangan usullarni o‘z ichiga oladi: neytrallash, va kompleks hosil bo‘lish. Ikkinchi guruhga elektronlarni bir zarrachadan ikkinchisiga o‘tkazish bilan bog‘liq bo‘lgan oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga asoslangan oksidlanish-qaytarilish usullari kiradi. Qo‘llaniladigan reaksiyalar bir qator talablarga javob berishi kerak. Reaksiya miqdoriy jihatdan ma'lum bir tenglama bo‘yicha yon reaksiyalarsiz borishi kerak. Reaksiya etarli tezlikda borishi kerak, shuning uchun reaksiyaning tez borishini ta'minlaydigan optimal sharoitlarni yaratish kerak. Ekvivalentlik nuqtasini o‘rnatish juda ishonchli tarzda amalga oshirilishi kerak.
Neytrallash usullari. Bularga kislotalar va ishqorlarning o‘zaro ta'siriga asoslangan ta'riflar kiradi. Neytrallash usullari odatda atsidimetriya (asoslarni aniqlash), alkalimetriya (kislotalarni aniqlash) va galometriya (tuzlarni aniqlash) ga bo‘linadi.
Cho‘ktirish usullari argentometriyaga bo‘linadi, bu kumush nitrat, xloridlar, yodidlar, sianidlar, tiosiyanatlar eritmasi bilan titrlash orqali aniqlash imkonini beradi; temir simob nitrat eritmasi bilan titrlash asosida simobometriya bo‘yicha .
Kompleks hosil qilish usullari kompleks birikmalar hosil bo‘ladigan reaksiyalardan foydalanishga asoslangan. Ular simob(II) nitrat eritmasi bilan titrlash asosida simob(II) xlorid hosil boʻlishiga asoslangan simobometriyaga boʻlinadi, organik reagent-komplesonlardan foydalanishga asoslangan kompleksometriya; NaF dan foydalanishga asoslangan florometriya.
Oksidlanish-qaytarilish usullari titrlash uchun turli oksidlovchi va qaytaruvchi moddalardan foydalanishga asoslangan.
Permanganatometriya. Usul 1846 yilda taklif qilingan. F.Marjeritt temir (II) tuzlari eritmalarini titrlash uchun.
kislotali muhitda KBrO3 eritmasi bilan oksidlanishga asoslangan usul .
Serimetriya 1861 yil. L. Lange oksidlovchi eritmasini taklif qildi. Temir(II) tuzlari, mishyak, oksalat kislotalari va boshqalarning kuchli kislotali eritmalarida koʻplab qaytaruvchi moddalarni titrlash uchun ishlatiladi .
Titanometriya. Titan (III) tuzlari asosan organik moddalarni aniqlashda kuchli qaytaruvchi moddalar sifatida ishlatiladi.
Nitritometriya natriy nitritning standart eritmasi bilan titrlashga asoslangan. Organik moddalarni diazotlanish yoki nitrozlanish reaksiyasi orqali aniqlash uchun nitritometriya koʻpincha qoʻllaniladi.
Askorbinometriya askorbin kislotani qaytaruvchi vosita sifatida ishlatishga asoslangan. Turli oksidlovchi moddalarni bevosita titrlash uchun ishlatiladi [6].
Do'stlaringiz bilan baham: |