Primqulov Avaz " Pul va banklar"

1-jadval

	Ta’sir etuvchi omillar	Ta’sir etish darajasi(%)
1.	Ichki omillar	67 %
2.	Ta’minot etishmasligi	22 %
3.	Ssuda buyurtmasini o‘rganishda axborotni noto‘g‘ri baholash	21 %
4.	Operatsiya nazoratining zaifligi, hamda dastlabki ogohlantiruvchi belgilarni o‘z vaqtida aniqlanmaslik va ular yuzasidan tegishli choralar ko‘rmaslik	18 %
5.	Garov ta’minoti sifatining pastligi	5 %
6.	Shartnomada ko‘rsatilgan ta’minotni olish imkoniyati yo‘kligi	1 %
7.	Tashqi omillar	33 %
8.	Kompaniyaning bankrot bo‘lishi	12 %
9.	Kreditorlarni qarzni kaytarishni talab qilishi	11 %
10.	Kompaniyaning bozorda o‘z o‘rnini yo‘kotishi va ichki ijtimoiy muammolar	6 %
11.	O‘g‘irlik, muttahamlik	4 %

Muammoli kreditlarni kelib chiqishiga ta’sir etuvchi omillar

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki eng yuqori ta’sir etish darajasi ichki omillar 67 % ni, tashqi omillar 33%, ta’minot etishmasligiga esa 22%ni tashkil etadi.

Yuqoridagilarni hisobga olgan holda banklar amaliyotida muammoli kreditlarni yuzaga kelishiga ta’sir qiluvchi omillarni quyidagi toifalarga ajratishimiz mumkin.

A) Moliyaviy omillar

• To‘lovlarni kechiktirish

• Moliyaviy hisobotlarni taqdim etmaslik

• Mijozning debitorlik talablarini yashirish

• Soliq to‘lovlarni yashirish

• Debitorlik talablarini muddatini uzoq qilib ko‘rsatish.

B) Informatsion omillar

• Moliyaviy hisobotlarni kechiktirib etkazish

• Moliyaviy hisobotlarni noto‘g‘ri ko‘rsatish

V) Tashkiliy omillar

• Mutaxasislarni noto‘g‘ri tanlash

• Hisob va hisobot metodlarini o‘zgartirish.

Respublikamiz tijorat banklarining faoliyatida kreditlarni garov asosida berish kredit siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. Shu sababli, garov ob’ektlaridan unumli foydalanish masalasini tahlil qilish muhim ahamiyat kasb etadi. Bunda asosiy e’tibor garov ob’ektlarini sotish evaziga kreditlarning asosiy qarz summasi va ularga hisoblangan foizlarni undirishga qaratiladi.

Tijorat bankining kredit siyosati, kredit bozorini tahlil qilish va eng kichik kredit riskka ega bo‘lgan bozorlarni aniqlash; mablag‘larni depozitga jalb qilish; kreditlash jarayonida yuqori samaradorlikka erishish; bankning depozit va kredit portfelini boshqarishni optimallashtirish; muammoli kreditlar salmog‘ini kamaytirish; bankning likvidliligi va to‘lovga layoqatliligini ta’minlash kabi masalalrni o‘z ichiga olishi lozim.

2-jadval

Muammoli kreditlar kelib chiqishiga qarzdor bilan bog‘liq bo‘lgan va bog‘liq bo‘lmagan omillar tasnifi