«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

А
) ва уларни 
ташкил топиш манбалар (ўз –
Хс
ва қарз - 
М
маблағи) орасидаги боғланишни 
қуйидагича ифодалаш мумкин:
А = Хс +М 
Юқорида келтирилган баланс моделига асосан хўжалик юритувчи 
субъектнинг ресурс солоҳиятини ошириш бир томондан, маблағлар 
манбасини кўпайтириш ва, иккинчи томондан улар орасидаги нисбатни 
ўзгатириш орқали амалга оширилиши мумкин. Баланс унсурлари орасида 
қатъий функционал боғланиш мавжудлигини ҳисобга олиб, уларни ўсиш 
суръатини қуйидагича ифодалаймиз:
∆А = ∆Хс + ∆М.
Агар хўжалик юритувчи субъект ҳусусий капитали хажмининг 
ўзгариши асосан двиденд сиёсати (тўланадиган двидендлар ва қайта 
инвестицияланган фойда – 
Иф
кўрсаткичлари нисбатига) ва акционерлик 
капитали ўзгаришларига боғлиқлигини ҳисобга олсак, у ҳолда юқорида 
келтирилган моделни бироз ўзгартириб,
А = Хс + Иф + М
кўринишга 
келтиришимиз мумкин. 

---

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
673 
Келтирилган моделдан кўриниб турибдики, хўжалик юритувчи субъект 
ўз фаолиятини молиялаштириш учун учта манбадан фойдаланиши мумкин 
бўлиб, булар: 
(а)
ўз хужалик фаолиятининг натижаси (қайта инвестицияланган 
фойда); 
(б)
устав капиталаини кўпайиши (қўшимча акциялар чиқариш, пай ва 
бадаллар киритиш);
(в)
четдан жалб қилинган маблағлар (банк кредити олиш, 
облигация чиқариш ва ҳ.к). 
Молиялаштиришнинг юқорида санаб ўтилган манбаларини қайси бири 
афзал ва қайси бири камроқ жозибадорлиги кўпчиликка маълум. Бизнинг 
мақсадмиз уларни баҳолаш эмас, балки улар ўзгаришига таъсир кўрсатадиган 
кўп сонли омилларни ҳисобга олган ҳолда молиялаштириш манбаларни 
моделлаштириш имкониятларини кўриб чиқишдан иборат.
Моделлаштиришнинг бошланғич унсури бўлиб тахминлаштирилаётган 
бухгалтерия ҳисоботини тузиш ҳисобланади. Бунинг учун қуйидаги 
усуллардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ: (а) хўжалик юритувчи субъект 
фаолиятини нисбатан тўлиқ тавсифлаш имкониятини берадиган алоҳида 
кўрсаткич динамикасидан келиб чиқиб, ҳисоботнинг алоҳида моддаларини 
тахминлаштириш; (б) ҳисоботнинг хусусий моддаларининг динамикаси ва 
ўзоро боғлиқлигидан келиб чиқиб унинг алоҳида моддаларини 
тахминлаштириш.
Хўжалик юритувчи субъект фаолиятини умумлаштирувчи, натижавий 
кўрсаткичларидан бири сотиш хажми (
Q
) бўлиб, унинг ўсишига қараб 
хўжалик юритувчи субъектнинг ривожланишига баҳо бериш мумкин. Чунки, 
сотиш ҳажмини ўсиши, маълум маънода хўжалик юритувчи субъект 
активларини пропорционал ўсишига олиб келади. Шу нуқтаи назардан, сотиш 
хажмини ўсиш суръати (