«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

ELEKTRON TA’LIM RESURSLARINI YARATISH BOSQICHLARI 
dots. Bibutov N.S., k.o’q. Asrayev Z.R. 
Buxoro muhandislik – texnologiya instituti 
 
Hozirgi vaqtda kompyuterli o'qitish dasturlarining aniq umumiy qabul 
qilingan tasnifi mavjud emas, ammo ularni sinfda ishlatish turi bo'yicha shartli 
ravishda taqsimlash mumkin: namoyish dasturlari, o'quv dasturlari, matematik 
modellashtirish uchun dasturiy ta'minot, bilim darajasini sinovdan o'tkazish uchun 

---

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
255 
dasturiy ta'minot, axborot-ma'lumot tizimlari, avtomatlashtirilgan o'qitish tizimlar, 
elektron darsliklar, mutaxassislarni tayyorlash tizimlari, aqlli o'qitish tizimlari.
Ushbu tizimlar tarkibi qanchalik darajada elektron ta'lim resurslari (ETR) 
bilan to’dirilishi alohida ahamiyat kasb etadi. Elektron ta'lim resurslari oliy o'quv 
yurtlarida ko'plab fanlarni o'rganishda juda muhim vosita bo’lib, mutaxassislarni 
tayyorlashda muhim rol o'ynaydi. 
Elektron ta'lim resursining tuzilishi eng muhim jihatdir. Har qanday ta'lim 
manbai tuzilishini qurishda, eng asosiysi, ular o'rtasidagi munosabatlarni o'rnatish 
va uning tarkibiy qismlarini ajratib ko'rsatishdir. Elektron ta'lim resursi interaktiv 
dasturiy ta'minot va ajralmas ta'lim tizimi sifatida ham ko'rib chiqiladi. 
Bunday holda, elektron darslikning tuzilishini turli nuqtai nazardan o'rganish 
maqsadga muvofiq: o'quv materialining mazmunini baholash, amalga oshirish 
nuqtai nazaridan didaktik va uslubiy funktsiyalarni aks ettirish. Ko'pgina 
tadqiqotchilar dars mazmunining an'anaviy darslikdagi aksini, shuningdek, bunday 
darslikning vazifasini ko'rib chiqadilar. 
O'quv vositalarining asosiy qismi sifatida elektron ta'lim resurslarining o'rni 
nafaqat saqlanib qoladi, balki ushbu nazariy ma’lumotlarni, mashq va topshiriqlarni, 
ko'rgazmali qo'llanmalarni, mustaqil ish uchun qo'llanmalarni almashtirishga va 
hattoki tabiiy ob'ektlarni simulyatsiya qilishga qodir. Bu shuni anglatadiki, ETR 
nafaqat an'anaviy o'qitish vositalarini almashtiribgina qolmay, balki ularning 
imkoniyatlarini kengaytiradigan ko'p funktsional tizimdir. 
"Matn" darslikning asosidir, u uning mazmunini ochib beradi, materialning 
izchil taqdim etilishini va to'liqligini ta'minlaydi, shuningdek, barcha o'quv 
materiallarining dalillarini keltiradi. Matn - bu ta'lim mazmuni hajmi va mohiyatini 
belgilaydigan asosiy ma'lumotlarning tashuvchisi» [1]. 
O’zlashtirishni tashkil qilishda - savollar va topshiriqlar, ularga mos keladigan 
javoblar, tizimlashtirilgan va umumlashtirilgan jadvallar, rasmlar, xaritalar, 
diagrammalar, fotosuratlar va boshqalar shaklida taqdim etiladigan illyustratsion 
materiallardan foydalaniladi. 
Yuqorida aytilganlarning barchasidan kelib chiqadiki, o'quv materialining 
mazmunini amalga oshirishning bir shakli sifatida elektron ta'lim resursining tarkibi 
an'anaviy darslik tuzilishidan matndan tashqari tarkibiy qismlarning rolini 
kuchaytirish orqali sezilarli darajada farq qilishi kerak.
ETR tarkibidagi modullarning o'zaro aloqalari tushunchalar o'rtasida mavjud 
bo'lgan mantiqiy munosabatlarga mos kelishi, har bir modul-paragraf, o'z navbatida 
standart bloklar to'plamidan iborat bo'lishi kerak. Modul quyidagilarni o'z ichiga 
olishi lozim: 

nazariy material asoslarini belgilaydigan axborot bo'limi; 

illyustrativ shaklda barcha kerakli ma'lumotlarni o'z ichiga olgan tasviriy 
qism; 

nazorat savollari va topshiriqlari tizimini o'z ichiga olgan nazorat bo'limi. 
Elektron o'quv vositalarining dasturiy ta'minotini ishlab chiquvchilar asosan 
faqat ma'lum interfeyslarni tavsiflash bilan cheklangan. Ammo harakatlanayotgan 

---