«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

САНОАТ ХОДИМЛАРИ МЕҲНАТ САЛОҲИЯТИНИ 
РИВОЖЛАНТИРИШГА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ 
ВОСИТАЛАРИНИ ҚЎЛЛАШ 
Иминов Тўхтасин Нурмаматович, и.ф.ф.д., доцент 
Тожибоева Нафисахон Рахмиддин қизи, таянч докторант 
Рахимова Гулзода Бахрамовна, 1-босқич магистр 
Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти, Андижон, 
Ўзбекистон 
Меҳнат қобилиятларини шакллантириш, такомиллаштириш ва улардан 
фойдаланиш масалалари, уларнинг жамият иқтисодий тизимидаги ўрни ва 
ўрни иқтисодчилар орасида доимо катта қизиқиш уйғотган. 
Янги тажрибанинг кўрсатишича, ҳозирги шароитдакорхоналар 
ходимларнинг меҳнат салоҳиятини ва умуман корхонани бошқаришда янгича 
ёндашувга муҳтож бўлиб, унинг самарадорлиги асосан миқдор билан эмас, 
балки меҳнат салоҳиятининг сифати ва унинг ўз вақтида ривожланиши билан 
белгиланади [2,3]. 
Меҳнат салоҳиятининг шаклланиши ва ривожланиши меҳнат 
салоҳиятини бошқаришнинг икки тубдан фарқ қилувчи механизми 

---

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
651 
ҳисобланади. Шаклланиш - объектга маълум асосий хусусиятларни бериш; 
ривожланиш - бу объектни яхшилаш учун ўзгартириш жараёнидир [4,5]. 
Замонавий тадқиқотларда меҳнат салоҳияти унинг элементлари ўзаро 
таъсирида доимий ўзгаришларга қодир динамик тизим сифатида намоён 
бўлади. Ўзгаришларнинг интенсивлиги ва сифати меҳнат салоҳиятининг 
ривожланиш моделларини аниқлайди, бу қуйидагиларни ўз ичига олади [1]: 
- меҳнат салоҳиятининг бир компонентининг ривожланиши меҳнат 
салоҳиятининг умумий ривожланишига (ёки ривожланишнинг бошланишига) 
таъсир қилади; 
- меҳнат салоҳиятининг асосий компонентларини ишлаб чиқиш ҳосила 
элементларини ишлаб чиқишни белгилайди (масалан, янги билим ва 
кўникмаларни эгаллаш ходимнинг касбий даражасига ва натижада меҳнат 
салоҳиятининг малака компонентига таъсир қилади); 
- меҳнат салоҳиятининг алоҳида элементларининг ривожланиши янги 
элементларнинг пайдо бўлиши (ёки ривожланиши) учун шароит яратади 
(масалан, илгари фойдаланилмаган қобилиятларнинг янгиланиши); 
- меҳнат салоҳиятида янги элементнинг пайдо бўлиши унинг 
хусусиятларини ўзгартиради (масалан, меҳнат салоҳияти таркибида пайдо 
бўлган ҳирс корхона ходимнинг ишга бўлган муносабатини ўзгартиради, 
унинг қадрият тизимини ўзгартиришга ёрдам беради); 
- меҳнат салоҳиятининг бир элементини бошқаси билан алмаштириш 
меҳнат салоҳиятининг ўзгаришига олиб келади; 
- меҳнат салоҳиятининг миқдорий, сифат ва таркибий ўзгариши меҳнат 
салоҳияти сифатининг ўзгаришига олиб келиши мумкин; 
- меҳнат салоҳиятининг алоҳида элементларида ўсиш ва таназзул 
йўналишида ҳам ўзгаришлар бўлиши мумкин. 
Меҳнат салоҳиятидан фойдаланиш меҳнат унумдорлигининг ўсишида, 
хизмат кўрсатиш сифатини оширишда, иш билан бандлик структурасини 
яхшилашда, ноишлаб чиқариш ходимларининг меҳнат самарадорлигининг 
ўсишида намоён бўлади. 
Меҳнат салоҳиятидан фойдаланишнинг икки йўли мавжуд: 
1. Интенсив - меҳнат унумдорлигини ошириш, салоҳиятнинг сифат 
хусусиятларига таъсир кўрсатиш (кўникма, хулқ-атвор хусусиятлари, 
мотивация ва бошқалар).
2. Экстенсив - ходимлар сонини кўпайтириш ёки ташкилий тузилмани 
ўзгартириш. 
Саноат корхоналари ходимлари меҳнат салоҳиятини ривожлантиришда 
юқоридаги биринчи усул самарали бўлиб, бу жараёнда замонавий ахборот-
коммуникация технологияларидан фойдаланиш беқиёс аҳамиятга эга. Ушбу 
масалада қуйидагиларга эътибор қаратиш мақсадга мувофиқ бўлади, деб 
ҳисоблаймиз:

маҳсулотларнинг айрим турларини маркировка қилиш ва уларнинг 
ҳаракатини назорат қилиш (кузатиб бориш) тизимини яратиш;

---