«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
316 
вакилларига беписандлик, манманлик, ғаламислик, бахиллик, кўролмаслик 
каби иллатлардан холос бўлишларини чуқур англаш лозим. 
Ҳар бир инсон туғилгандан бошлаб муайян ижтимоий муҳитда, 
жумладан оилада ўсиб-униб, таълим ва тарбия олиб шахс сифатида шаклланиб 
боради. Бу борадаги маънавий-маърифий ва тарбиявий тадбирларни амалга 
оширишда энг муҳим бўғим-бу, аввало, оила. Қолаверса, маҳалла, ўқиш ёки 
иш жойи. Шу ўринда педагогика фанлари доктори, профессор Муҳаммаджон 
Қуроновнинг “Ота-оналар билан суҳбат мақоласида келтирилган фикрларни 
келтириш ўринли: Оила ҳам мактаб, лицей, коллеж, институт-университетлар, 
яъни педагогик ишлаб-чиқариш корхоналаридан бири. Оила тарбиясининг 
миллат учун фойдаси ҳам, зарари ҳам беқиёс бўлади. Тасаввур қилинг, косиб 
ёмон туфли чиқарса, у бир-икки йил, бир кишига маънавий-моддий зарар 
келтиради. Тарбияда “брак”ка йўл қўйилса-чи? Билимсиз, малакасиз ёки 
аксинча, билимли, бироқ ўз жиғилдони йўлида миллий, давлат, ватандошлари 
манфаатлари устидан бемалол босиб ўтувчи навқирон, аммо нобакор йигитлар 
чиқиб, жамият орасига сингиб кетса, нима бўлади? Демак, “брак”лар ичида энг 
ёмони-педагогик бракдир. Чунки пальто, сандқ, компьютер сифатсиз бўлса, 
бошқасини олса бўлади. Лекин инсон тарбиясиз бўлса, ғояси, нияти бузуқ 
бўлса, миллатининг ҳам, Ватаннинг ҳам шўридир.”[3] Инсонга ижтимоий 
мавжудот сифатида онглилик неъмати берилган. Болаларда имконият 
даражасида берилган англаш қобилияти аста секин атроф вокеликни 
тушуниш, тасаввур қилиш ва билиш босқичлари орқали муайян тафаккурга 
айланиб боради. Бу жараён ижтимоий муҳит, тарбия ва воқеликни англаш 
билан айни пайтда ҳар бир инсоннинг ўз-ўзини англаши, ўз “менига” эга бўлиб 
бориши жараёни ҳамдир. Инсон ўз хоҳишидан қатьий назар муайян бир 
ижтимоий бирлик (оила, миллат, давлат, жамият, социал-воқеалар) вакили 
сифатида шаклланиб боради. Шу маънода шахс инсоннинг ижтимоийлашуви 
маҳсулидир. Ижтимоийлашувда педагогик тарбиянинг роли муҳим. 
Инсонийлик салоҳиятининг юқори босқичи бўлган тафаккур табиий ва 
ижтимоий воқейлилик тўғрисидаги юзаки-оддий тушунча ва тассавур 
чекланган билимлардан фарқли ўлароқ воқейликнинг мазмун ва моҳияти, 
тараққиёт қонунлари хақидаги тартиблашган ва тизимлашган билимларга 
таянади. Дунёқараш негизининг ташкил этувчи билимларга шахс ички 
эхтиёжларига мос келиши ва унинг қондириши ҳамда жу асосида шахснинг 
эътиқодига ҳаётий фаолликка ундовчи ва етакловчи кучга айланиш ўта 
муҳимдир. Шахс ички эътиқодига айланмаган билимларга эга бўлиш бу оддий 
“билимдонлик” дир холос. Зеро, исломий қадриятларда илм эгасини ҳам 
фаолияти хисоб-китоби борлиги бежиз тилга олинмаган. 
“Банда қиёмат куни тўрт хислатидан сўралмагунча, бир қадам ҳам 
олдинги силжий олмайди; биринчиси-умрини нима билан ўтказгани; 
иккинчиси-ёшлик деворида нима билан машғул бўлгани; учинчиси-мол-
дунёни қай йўсунда (қайси касб орқали) топган ва нималарга сарфлангани; 
тўртинчиси-ўрганган илмига қандай амал қилгани сўралади”[4]. 

---