Prezentasiyalar bo‘yicha mutaxassis Deyv Paradi o‘z saytida tadqiqot o‘tkazgan

Javob mantiqiy savol 1
. 
Hayotimiz davomida bizga oliy ta'lim muassasasi tomonidan turli xil bazalar yoxud 
tadqiq etilgan malum bir asosga ega bo'lgan bazalar o'rgatilib boriladi va bular hard 
yoki (qattiq)skills nomi bilan bizga ma'lum. Albatta o'qishni tugatar ekanmiz bizning 
olgan baholarimiz va erishgan natijalarimiz diplomimizda aks etadi va bu hard (yoki 
qattiq) skillning ayni bir mahsuli desak xato bo'lmaydi. Demak hard skills ni 
baholash mumkin va oson degan xulosaga kelsak o'rinli bo'ladi. Soft skills ga 
keladigan bo'lsak Soft skills-bu shaxslararo munosabatlarni to'g'ri yo'lga qo'yish 
uchun zarur bo'lgan malaka va ko'nikmalar tizimi soft ya'ni yumshoq skills deb 
nomlanadi va bu turdagi zarur ko'nikma va tajribalar bugungi globallashuv olamida 
kadrlar bozoriga kirib borayotgan har bir kadr uchun suv va havodek zarur deb 
o'ylayman. Aytaylik ish beruvchi ishga oluvchi kadrini aynan faqat hard skillslari 
uchun ishga qabul qilmaydi balki hozirgi raqamli iqtisodiyotga asoslangan 
davrimizda u kompaniyasiga mijozlar sonini oshira oladigan va ular bilan 
xshmuomilalik bilan suhbat quradigan mahsulot hajmini mijozlarga tavsiya qila 

---

oladigan insonlar kerak ya'ni bir gap bilan aytadigan bo'lsak shaxslararo 
munosabatni to'g'ri yo'lga qo'ya oladigan soft skillari bo'lgan kadrni ishga osongina 
qabul qiladi. Yuqorida hard va soft skillar haqida yetarlicha ma'lumot berdik deb 
o'ylayman va Endi savolga qaytadigan bo'lsak soft skillar har doim ham hard skillarni 
o'rnini to'ldira olishga ulgurmayapti ? Yuqorida aytilganidek "soft" ingliz tilida 
tarjima qilinganda "mobil" yoki "yumshoq" degan ma'noni anglatadi va bundan 
tashqari "hard" ingliz tilida "qattiq" degan ma'noni beradi. Sodda tilda aytiladigan 
bo'lsa bu ikkita atamani komuterning hardware- ya'ni komputer qurilmasi va 
software- ya'ni dasturiy ta'minotidir. Asosiy shu ikki qurilma bo'lmasa komputer 
ham oddiy mashinaligicha qolib ketadi. Agar o'quvchining olgan baholari diplomiga 
ilova qilib berilar ekan va hard skillar ham baholanar ekan ayni shu yolgiz diplom 
bilan o'quvchi o'zi xohlagan yetakchi kompaniyaga kiraman deyishi bu oddiy xom 
xayoldan boshqa narsa emas menimcha. Uning ishga kirishi va muvafaqqiyatli 
ishlab ketishi uchun soft skillar asos va tayanch bo'ladi. Boshliq va xodimlar 
o'rtasisagi munosabatlar ham ayni shu xususiyat orqali tartibga solinishi mumkin. 
Buning aksi bo'lsa xodimlar ushbu tashkilotda ishlashdan ortiq motivatsiya 
olmaydilar va boshqa ish izlab ketishga tushadilar. Bitta shaxsni deb kompaniya 
ko'plab iqtidorli va yetuk kadrlardan ajralishi esa achinarli holatdir. Boshliq va 
xodimlarda empatiya bo'lishi, ya'ni bir-birini ruhiy jihatdan tushunish 
ko'nikmasining bo'lishi ham zarur jihatdir. Shunday ekan insonlar o'zaro 
munosabatga kirishar ekan shaxslararo munosabatlarni "soft skill" to'g'ri tashkil 
etish o'ta muhim hisoblanadi. Lekin bugungi zamonaviy dunyomizda odamlar 
uchun soft skill hard skillning o'rnini to'ldira olishga ulgura olmayapti. Sababi oliy 
ta'lim muassasasini bunda ayblash ham xato deb hisoblayman chunki soft skillarni 
har bir kadr o'zi egallamog'i zarur. Afsuski bugungi kunda har bir kadr uchun defitsit 
ya'ni taqchil bo'lib kelayotkan muammo ham bu soft skill ya'ni shaxslararo 
munosabatlarni to'g'ri tashkil etaolmaslikdir. Aytaylik oddiy mashina xarid qilishga 
kirganimizdagi yoki.oziq ovqat xarid qilish uchun tashrif buyurganimizda 
sofuvchilarning xaridorlarga qiladigan uqadar yaxshi bo'lmagan muomilasi lekin u 
bu kasb borasida yetakchi mutaxasis aytish kerak bo'lsa mashina sotish borasida 
yoki oziq ovqatni tanlash borasida unga teng kela oladigan boshqa raqobatchi yoq 
hududida lekin uning mijozlar bilan muomilasi ya'ni shaxslararo munosabatni 
yo'qligi mashina xarid qilish uchun kelgan bir xaridorni ham oziq ovqat uchun tashrif 
buyurgan bir iste'molchini ham o'zidan uzoqlashishga olib keladi menimcha mana 
shu insonlardagi soft skillning har doim ham hard skillning to'ldira olmayotkaniga 
misol bo'lishi mumkin. Soft skill kishining mutaxasis sifatida shakllanishida katta 
ahamiyatga ega. 
Shaxs mehnat bozorida nafaqat professional malaka va ko'nikmalar orqali, balki 
yuqori saviyadagi va samarali shaxslararo munosabatlarda zaruriy malaka va 

---

ko'nikmalarni namoyish etish orqali kasbiy o'sishga erishishiva tajriba orttirib 
karera qila olishi mumkin. 
2-savol. 
Albatta har birimiz bilamizki omma oldida nutq so'zlash har doim qiyin va mushkul 
vazifa bo'lgan. Chiroyli nutq so'zlay olish esa qadimgi yunonlar tabiri bilan aytganda 
eng go'zal san'at deya nomlangan. Xuddi shunday ritorika san'ati ham bejizga aynan 
Yunonistonda vujudga kelmagan. Omma oldida ta'sirchan nutqni irod eta olish 
qobiliyati har doim murakkab, qiyinligicha muammo sifatida bo'lib kelgan. Faktlarga 
tayanadigan bo'lsak odanlarning 90% omma oldida nutq so'zlashga cho'chiydi 
yoxud hayajonlanadi. Masalan, Napaleonni parlament oldiga birinchinmarta nutq 
so'zlashga chiqqanida hayajondan hushidan ketib qolgan. Ko'p hollarda 
muvafaqqiyatli ma'ruza qilish unga tayyorgarlik ko'rish va ma'lum darajada 
tajribaga bog'liq bo'ladi . Ommani berilayotgan mavzuga qiziqtirish yoxud jalb qilish 
bu mushkul vazifa. Buni uddasidan chiqish uchun esa avvalambor nutqqa oldindan 
tayyorgarlik ko'rish, unda berilayotgan materiallarni oldindan anglab olish va fikrini 
tinglovchilarga batafsil yetkaza olish talab etiladi. Yuroqidagi fikrga qo'shimcha 
tarzda quyidagilarga amal qilish ham foydadan xoli bo'lmaydi deb o'ylayman.
1. Berilgan vaqtni hisobga olish. 
Aniq vaqt belgilanmagan bo'lsada uzun nutq bayon etish yaramaydi, bu 
tinglovchining ham sizning ham zararingizga ishlaydi nutq davomiyligi 5-7 daqiqa 
uzog'i bilan 10 daqiqa bo'lsa maqsadga muvofiq. 
2. Ma'ruzani maqsadi va asosiy g'oyasini belgilab olish. 
3. Auditoriyani e'iborga olish. Bu qismda masalan prokurorlar nutq davomida 
sohasiga oid terminlardan foydalansa tinglayotgan auditoriya ham ushbu soha 
vakili bo'lsa ushbu terminlarni izohlash sshrt emas ammo.tinglayotkan auditoriya 
soha vakillari bo'lmasa aksincha holat bo'lsa maqsadga muvofiq bo'ladi. 
4.Nutq so'zlashni mashq qilish. 
Nutq matnini ko'zgu qarshisida yoki yaqin qarindoshlar oldida o'qib berish va ovozni 
ham sozlab olish mumkin. Tinglovchilarning e'tiborini jalb qilish uchun yuqoridagi 
bosqichlardan tashqari yanada ham. Samaraliroq usullardan foydalanish maqsadga 
muvofiq deb o'ylayman. 
Ma’ruzani auditoriya kutmagan tarzdaboshlash.
Auditoriyaga shaxsiy daxldorligini ifodalash orqali yaqinlashish. Notiq bu usuldan 
foydalanganda o‘zi tashqaridagi kishi emasligini, auditoriyada o‘tirgan 
tinglovchilarning hayoti, quvonchi, tashvishlari va muammolarini kimdandir 

---

eshitgani uchun emas, bal
ki o‘zi ham ulardan biri bo‘lgani va o‘zida his qilgani tufayli 
juda yaxshi bilishini aytib, auditoriyaning diqqatini tortishga harakat qiladi. 
Yangi ma’lumotlarni keltirish. Mavzu bo‘yicha auditoriya avval eshitmagan 
yangilikni aytish orqali tinglovchilarning diqqatini jamlash. Muammoli vaziyatlarni 
yaratish. Bu usuldan foydalanganda notiq auditoriyaga savol bilan murojaat qilib, 
ulardan muammoning yechimini topish yo‘llari bo‘yicha fikrlar so‘rash orqali zalda 
qisqa jonlanish paydo bo‘lishini ta’minlaydi
.