Presentation investment climate of the Republic of Uzbekistan by Dr. Rustam Azimov, Governor of ebrd for Uzbekistan, Minister of Finance of the Republic of Uzbekistan Annual Meeting of the Governors of ebrd, Riga, 20 May 2000

4. Истеъмол ҳажмига кўра нархлар диверсификацияси Баъзи бир товарларга бўлган талаб у товарни ишлаб чиқариш ва сотиш ошган сари камайиб боради. Бундай товарга мобил телефон хизмати мисол бўла олади. Ҳар бир истеъмолчи бир ойда маълум миқдордаги (минут ёки соат) телефон хизматига пул тўлаб, ундан ортиқчасига тўлаш қобилияти пасайиб боради. Истеъмолчи маблағи етмагани учун энг керакли миқдордаги хизматгга пул тўлайди, лекин бу миқдордаги минимал хизматнинг қиммати қўшимча олиши мумкин бўлган телефон хизмати қийматидан анча юқори бўлади. Мусбат масштаб самараси бўлганда мобил телефон хизмати кўрсатиш ҳажмининг ошиши уни ишлаб чиқариш учун сарфланадиган ўртача ва чекли харажатларни камайишига олиб келади. Бундай ҳолатда мобил телефон хизмати нархини (тарифини) дифференциация қилиниши мақсадга мувофиқдир. Яъни, ҳар хил миқдорда истеъмол қилинган бир хил товарга (мобил телефон хизматига) хар хил нарх белгилаш. Биринчи босқичда маълум миқдоргача истеъмол қилинган хизматга алоҳида нарх, иккинчи босқичда қўшимча миқдордаги истеъмол қилинган хизматга олдинги босқичдагига нисбатан камроқ нарх белгиланади. Ҳақиқатан ҳам, мобил алоқа хизматини кўрсатиш ҳажмини оширганда (агар масштаб самараси юқори бўлса) унинг харажатлари камаяди ва нархлар дифференциацияси бир томондан истеъмолчиларнинг турмуш фаровонлигини оширса (улар кўпроқ алоқадан фойдаланиш имкониятига эга бўладилар), иккинчи томондан мобил алоқа хизмати кўрсатувчи компаниянинг умумий фойдасини оширади.

• Расмдан кўриш мумкинки, мобил алоқа хизмати кўрсатиш ҳажми ошганда АС ва МС лар камаймоқда. Биринчи босқичда ҳажмдаги мобил алоқа хизмати энг юқори нархда истеъмол қилинади. Иккинчи босқичда қўшимча миқдордаги алоқа хизмати нархда истеъмол қилинади. Агар алоқа хизматига бир хил нарх ўрнатилганда
• ҳажмда алоқа хизмати кўрсатилган бўлар эди. Нарх дифференциациясида ишлаб чиқариш ҳажми га ошади.

• MR

• P

• P1

• Pe

• P2

• AC

• P3

• MC

• D

• Q

• Q3

• Q2

• Qe

• Q1

• 0

• Q1

• Q2

• Pe

• Qe

• Q3