Presentation · May 2019 doi: 10. 13140/RG

aqliy hujum (Brainstorming): 
tinglovchilarda hozirjavoblik (ogʻzaki 
yozma) sifatlarini rivojlantirishga yoʻnaltirilgan usul (amerikalik olim A. Osborn 
30-yillarda taklif etgan). Metodning psixologik mohiyati shundaki, oddiy 
munozara bahslashuvlar koʻproq ongli, asosli fikrlarni bayon etishga harakat 
qiladilar. Bunda bahslashuvchilarga miyaga qanday fikr quyilib kelsa, uni tanqidsiz 
asoslamay erkin, «tilga nima kelsa», lekin navbatma-navbat aytish imkoniyati 
beriladi. Bu narsa koʻproq muammo ancha notanish, savol murakkab va noaniq 
boʻlgan sharoitlarda qoʻl keladi. Yahni bunda «erkin assosatsiyalar»ga imkon 
beriladi va oxir-oqibat guruhning oʻzi mahlum ratsional «magʻzni» ajratib oladi; 
9 
Каримова В., Акрамова Ф.
Психология. Маърузалар матни. Т., 2000 й. 

---

83 

bahs-munozara (Debate): 
alohida dars koʻrinishida boʻlib, oʻtilgan 
mavzuga doir bahsli, tortishuvli muammolarni ikki guruhga boʻlinib hal etish. Bu 
usulni qoʻllagan oʻqituvchi tinglovchilarni ikki guruhga – «tarafdorlar» va 
«qarshilar» guruhlariga boʻladi. Oʻrtaga tayinlangan boshlovchi bahsni 
muvozanatga solib turadi;
 

guruhlarga boʻlinib ishlash: 
auditoriyadagi tinglovchilar soniga 
qarab 10-12 kishidan iborat guruhlarga boʻlinadi. Har bir guruhga guruhboshilar 
tayinlanadi. Guruhlar mavzuga doir muammoni hamkorlikda yechadilar va har bir 
guruhdan bir yoki ikki ahzo mavzu yuzasidan axborot beradi;
 

juftliklarda 
ishlash: 
auditoriyadagi 
barcha 
tinglovchilarning 
yonidagi yoki orqasida oʻtirgan sherigi bilan baravariga fikr almashib muloqot 
qilishi. Anhanaviy usulda auditoriya «oʻqituvchi+ talaba» yoki «talaba+ talaba» 
oʻrtasida muloqot boʻlib, qolganlar sust tinglovchi boʻlib qolar edi. Yangi usulda 
auditoriyadagi barcha tinglovchilar, hatto sust oʻzlashtiruvchilar ham oʻzaro 
muloqotga kirishib, dars ishtirokchisiga aylanadi;