Prepartlarni Gram usulida bo’yash. Mashg’ulotning maqsadi

Prepartlarni Gram usulida bo’yash.

Mashg’ulotning maqsadi: 1. Mikrobni bo’yashning murakkab usuli bilan tanishish. 2. Gram usulida preparatni bo’yashni o’rganish.

Material va jihozlar: Biologik mikroskop, immersion moy, buyum oynasi, filtr qog’oz, spirt lampasi, bakteriologik ilmoq, kyuveta ko’prikchasi bilan, distillangan suv, 96⁰ etil spirt, fiziologik eritma, bo’yoqlar eritmasi (gensianviolet, lyugol, sil fuksini), probirka, bakteriya kulturasi: grammusbat (stafilokk, streptokokklar), grammanfiy (ichak tayoqchalari).

Uslubiy ko’rsatmalar

O’qituvchi darsni tushuntirib, talabalarga vazifa beradi:1. Murakkab bo’yashning Gram usulini daftarga yozib olish. 2. Mikroorganizmlar aralashmasidan surtma tayyorlab, Gram usulida bo’yash. 3.Mikroskopda ko’rib, rasmini chizib olish.

Surtmalarni bo’yashda ikki va undan ko’p bo’yoqlar ishlatiladigan usul murakkab bo’yash usuli deyiladi.

Har xil mikroorganizmlarni protoplazmasining tarkibi bir xil bo’lmaganligidan ular aynan bir xil bo’yoq bilan turlicha bo’yaladi. Bir qancha hollarda mikrob hujayrasining turli tarkibiy qismlariga bo’yovchi eritmalar tanlab ta’sir etadi. Murakkab bo’yash usuli xuddi ana shunga asoslangan. Bunday usullardan biri Gram usulidir. Bu usulni 1884-yilda Xristian Gram taklif etgan. Gram usulida bo’yalishiga ko’ra, 2-guruhga:

Grammusbat bakteriyalar sitoplazmasining pH 2-3, uning tashqi qavatida ribonuklein kislotasining magniyli tuzi bor. Bunday kislotali muhitda asosli bo’yoqlar yod bilan mustahkam birikma hosil qiladi. Grammanfiylarning pH 4-5, ularda bunday birikma hosil bo’lmaydi. Shu tufayli grammusbat bakteriyalar birinchi bo’yoq bilan bo’yalgandan keyin spirt ta’sirida rangsizlanmaydi va binafsha rangini saqlab qoladi. Grammanfiy bakteriyalar esa spirt ta’sirida rangsizlanadi va Sil fuksini bilan qo’shimcha bo’yalganda, qizil rangga kiradi va grammanfiy deb ataladi.

Gram usulida bo’yash

1. Alangaga tutib fiksasiyalangan surtma filtr qog’oz orqali 2 minut davomida gensianviolet bo’yog’i bilan bo’yaladi.

2. Filtr qog’oz olinib, bo’yoq to’kib tashlanadi va surtma ustiga Lyugol eritmasi quyiladi (u kul rang-qo’ng’ir tusga kiradi), ikki minut turadi.

3. Lyugol eritmasini to’kib, 96 gradusli spirt quyiladi (30 sekund).

4. Suvda yaxshilab yuviladi.

5. 2 minut davomida Sil fuksini bilan qo’shimcha bo’yaladi (fuksinni ishlatishdan oldin distillangan suv bilan 1:10 nisbatda suyultirish kerak).

6. Suvda yuvib, filtr qog’ozga shimdirib quritiladi va mikroskopning 90x ob’yektivida tekshiriladi.

Nazorat savollari:

1. Mikroorganizmlarni oddiy va murakkab bo’yash usuli deb nimaga aytiladi?

2. Mikroorganizmlarni Gram usulida bo’yashning mohiyati nimadan iborat?

3. Mikroorganizmlarning grammanfiy yoki grammusbat bo’yalishining sababi nima?