|
Pravoslav oqimidagi diniy mansablar. Pravoslav oqimidagi diniy mansablar.Pravoslav cherkovida ruhoniylar uch tabaqaga bo’linadi: 1) diakon, 2) ruhoniy (svyaщennik), 3) yepiskop.
Diakon (grek. “xizmatchi”) ruhoniylikning eng quyi tabaqasi hisoblanadi. U mustaqil hech qanday ibodatni boshqara olmaydi, balki faqatgina ruhoniy yoki yepiskopga ibodat marosimini o’tkazishda yordam bera oladi, xolos. Uni ruhoniylik sirliligiga (tainstvo) yepiskop qabul qiladi. Katta diakonlar protodiakon, rohib diakonlar ierodiakon, katta ierodiakonlar arxidiakon deb ataladi.
Ruhoniy (svyaщennik) yoki ierey pravoslav ruhoniyligining ikkinchi tabaqasi hisoblanadi. U boshqalarni ruhoniylikka bag’ishlash va cherkov suvini muqaddaslashtirishdan boshqa barcha sirli marosimlarni bajara oladi. Kichik ruhoniylar ierey, katta ruhoniylar protoierey va eng katta ruhoniylar protopresviter deb nomlanadi.
Yepiskop yoki arxierey ruhoniylikning eng oliy unvoni hisoblanadi. Yepiskoplar barcha ibodat va sirli marosimlarni bajara oladilar. Shuningdek, ular ma’lum bir shahar, oblast cherkovi yoki yeparxiyani boshqara oladilar. Nisbatan kattaroq yepiskoplar arxiepiskop deyiladi. Poytaxt shaharlarning yepiskoplari mitropolit deb ataladi. Pravoslav cherkovining eng oliy mansabi patriarxdir.
Pravoslav yo’nalishi O’zbekiston hududiga Rossiya orqali kirib kelgan. 1871 yil 4 mayda Rossiya imperatori tomonidan Toshkentda Turkiston (hozirgi vaqtda O’rta Osiyo va Toshkent) yeparxiyasini ochishga qaror qilindi.
1880-yillarga kelib, Rus pravoslav cherkovi (RPCH) o’zining yangi ibodatxonalari sonini ko’paytirishga harakat qildi. Ularning aksariyati Sirdaryo va Farg’ona viloyatlarida qurildi.
1916 yil 16 dekabrda imperator buyrug’i bilan Turkiston kafedral sobori Vernыydan (hozirgi Almati) Toshkent shahriga ko’chirildi.
Cherkovlar soni 1930-yillarga qadar O’zbekiston hududida O’rta Osiyo mintaqasining boshqa hududlariga nisbatan ko’p edi. 1920-40-yillarda O’rta Osiyo va Qozog’istonda xristian diniga mansub turli etnik guruhlar ko’payib bordi. Ikkinchi jahon urushi va undan so’ng O’zbekistonga Rossiya, Ukraina, Belorusiya, Moldova va Boltiqbo’yi mamlakatlaridan ko’plab aholi evakuatsiya qilindi, pravoslaviega e’tiqod qiluvchi aholining soni taxminan 1 millionga yetdi.
1990 yil 20 iyuldan O’rta Osiyo va Toshkent yeparxiyasi yepiskop sifatida, 1991 yil 23 fevraldan e’tiboran arxiepiskop Vasiliy Zaxarovich Ikim (ruhoniylik ismi – Vladimir) rahbarligida boshqarib kelinmoqda. Uning tasarrufiga O’zbekistondan tashqari Qirg’iziston, Tojikiston va Turkmanistondagi rus pravoslav cherkovlari kiradi. Rus pravoslav cherkovining O’rta Osiyo va Toshkent yeparxiyasi O’zbekistonning 11 ta hududiy tuzilmasida o’zining ibodatxonalari va markaziy boshqaruv organi hamda diniy o’quv yurtiga ega.
Ko'pincha pravoslav cherkovida yangi kelganlar turli xil xususiyatlarga ega bo'lib, qanday qilib o'zini tutish kerakligini tushunishmaydi.
Keling, bilamizki, ibodat vaqtida siz cherkovni aylanib chiqa olmaysiz va o'zingizning shaxsiy narsalaringizni qilolmaysiz, ya'ni sham qo'yishgan va hokazo. Umumiy holda, bu shunday. Biroq har yakshanba kuni ertalab pravoslav cherkovida ketma-ket ikkita xizmat mavjud - matinlar va liturgiya. Ularning orasidagi orzus yo'q, shuning uchun parishionchilar liturgyni kutib, sham yoqtirib, ibodat qilishadi. Shuning uchun, ma'badda bir tartibsizlik mavjud.
Ko'pchilik suvga cho'mish va uni qanday qilib to'g'ri qilish kerakligi bilan bog'liq qiyinchiliklarga duch kelmoqda. Ma'lumki, pravoslavlar o'ngdan chapga o'ng qo'l bilan suvga cho'mishgan. Barmoqlaringizni to'g'ri ravishda kattalashtirishingiz kerak bo'ladi - katta, indeks va o'rtalar bir-biriga bog'lab, ikkinchisi esa qo'lingizning hovuchiga bosiladi. Buni o'rganish kerak, lekin agar u birinchi navbatda ishlamasa, u qo'rqinchli emas.
Kneeling. Pravoslav imonlilar, misol uchun, katoliklarni yoqtirmaydilar. Ular yiqilib, qo'llariga suyanishdi va peshanalariga erga tegadilar. Kneeling zaruriy shart emas, aksincha dindorlikning shaxsiy namoyonidir. Shuning uchun ko'pchilik boshlarini egib yoki oldinga egilib, o'tirishadi. Xizmat davomida siz faqat sharmandalik bilan turishingiz mumkin. Hech kim hukm qilmaydi, yoki tizzangizga tushmaydi. Ehtimol, vaqti bilan paydo bo'lish istagi.
Jamoatda qanday va qanday qilib o'pish kerak. Birinchidan, piktogrammalardan o'pishim kerak. Bunga dastur deyiladi. Bunday holda suvga cho'mish kerak. Shuningdek, muqaddas marosim paytida muqaddas kubogni o'pish, ruhoniyning qo'lidan qutqarish va boshqalar.
Pravoslavda umumiy e'tirof yo'q. Liturgi davrida o'qilgan diniy e'tiqod yo'q. Har bir cherkov ruhoniyga shaxsan e'tirof etishi kerak.
Xizmatga birinchi bo'lib kelgan odamlarning boshida, parishionerlarning qo'shiqlari hayratlanarli. Va haqiqat, musiqaning yarmidan ko'pi ishlaydi. Ko'pincha bu kichik xordir. Avvaliga, bu deyarli uzluksiz qo'shiq, ayniqsa, ibodatning matni deyarli o'zgarmas deb hisoblasa, diqqatni tortadi. Ammo vaqt o'tib, Xudoning huzuriga kirish osonroq bo'ladi.
Ko'pchilik ruhoniylarning uzoq vaqtdan beri davom etayotgani ko'rinib turibdi. Ha, siz matni kesib, o'zingizni yanada aniq ifodalashingiz mumkin. Ammo keyinchalik u pravoslav ibodat qilmaydi. Ibodatlar behuda emas. Bundan tashqari, birinchi pravoslav xizmatlari kamdan kam 5 soat davom etdi. Va faqat asrlar o'tgach, bu davr asta-sekin kamaydi.
Pravoslav cherkoviga safari har bir inson uchun muhim qadamdir. Va bu qanday yoshda bo'lishining ahamiyati yo'q. Xizmatga borishni istaganingizdan so'ng, ma'badga borishingiz kerak. Qo'rqmang va biror narsa noto'g'ri ketishini tashvishlanmang. Ma'badni ziyorat qilish, avvalo, Xudo bilan muloqot qilishdir va bu haqda unutishingiz kerak emas.
Xulosa
Xulosa qilib aytganda Rus pravoslaviyesi uchun rasm-rusmlarga e'tiqod qilish — dinning kult bilan bog‘liq tomonlarini muqaddaslashtirish xosdir. Kult dinning markaziy ob'yektiga aylanadi: har bir dindor ibodatxonaga muntazam qatnashi shart. Katoliklar esa, istaklariga ko‘ra, istigfor aytishi, biroq muntazam ibodatda qatnashmasligi mumkin.
Pravoslav oqimi xristianlikning uch asosiy yo’nalishidan biri o’laroq, tarixan uning sharqiy shohobchasi sifatida shakllandi. Bu oqim, asosan, Sharqiy Yevropa, Yaqin Sharq va Bolqon mamlakatlarida tarqalgan. Pravoslav atamasi yunoncha ortodoksiya so’zidan olingan bo’lib, ilk davr xristian yozuvchilari asarlarida uchraydi. Pravoslaviyaning kitobiy asoslari Vizantiyada shakllandi, chunki bu yo’nalish u yerdagi hukmron din edi.
Bajardi : Ahrorov Habibullo (410-20 guruh talabasi)
Do'stlaringiz bilan baham: |
