Pragmatika

Pragmatika - ijtimoiy kontekstlarda til ishlatish bilan bog'liq bo'lgan tilshunoslik va tillar orqali ma'nolarni ishlab chiqarish va tushunish usullari. Pragmatika- semiotika va tilshunoslikning nutqda til belgilarining amal qilishini oʻrganuvchi sohasi; boshqacha aytganda, muayyan belgilar tizimini oʻzlashtirib, undan foydalanuvchi subʼyektlarning ayni shu belgilar tizimiga munosabatini oʻrganuvchi fan tarmogʻi. Pragmatika haqidagi asosiy gʻoya amerikalik olim Ch. Pirs tomonidan oʻrtaga tashlangan; yana bir amerikalik olim Ch. Morris ushbu gʻoyani rivojlantirgan va "Pragmatima" terminini semiotika boʻlimlaridan birining nomi sifatida amaliyotga kiritgan.


Frazeologiya (yun. phrasis — ifoda, ibora va ...logiya) — 1) tilshunoslikning tilning frazeologik tarkibini uning hozirgi holatida va tarixiy taraqqiyotida tekshiruvchi boʻlimi; 2) muayyan tildagi frazeologizmlar majmui. Tilshunoslik boʻlimi sifatidagi Frazeogiyaning asosiy diqqateʼtibori frazeologizmlar tabiatini va ularning kategorial belgilarini oʻrganishga, shuningdek, frazeologizmlarning nutqda qoʻllanish qonuniyatlarini aniqlashga qaratiladi. Frazeologiyaning eng muhim muammosi frazeologizmlarni nutkda hosil qilinadigan (yaʼni avvaldan tayyor boʻlmagan) soʻz birikmalaridan farklab, ajratib olish va shu asosda frazeologizmlarning belgilarini aniklashdir. Idiomafrazeologizmlar, frazeologik birikmalar va barqaror jumlalar (maqol va matallar, gapga teng boshqa frazeologizmlar) oʻrtasidagi muayyan tafovutlarga qarab koʻplab tadqiqotchilar F.ni 2 xil: tor va keng maʼnoda tushunadilar. Uni keng maʼnoda tushunilganda, F. doirasiga maqol va matallar, folklorga xos barqaror jumlalar, baʼzi muloqot shakllari (salomlashish, xayrlashish jumlalari) ham kiritiladi.


Kontekst (lot. contextus — jips, bogʻlanish, qoʻshilish) — ogʻzaki yoki yozma nutq (matn)ning nisbatan tugal qismi. K. oʻz tarkibidagi soʻzlar yoki iboralarning maʼnolarini aniqlashga imkon beradi. U poetika bilan bogʻliq boʻlib, yozuvchi mahoratini belgilashda muhim ahamiyat kasb etadi.