“Pragmatika’’ (pragma – ish, harakat) aslida falsafiy tushuncha bo’lib, u Sokratdan oldingi davrlarda ham qo’llanishda bo’lgan va keyinchalik uni J

X a ba r  ma zmu n li   ma tn   b iro r  vo q ea - ho d is a   ha q id a   xa ba r   be r is h  ma q s a d id a  

t u z ila d i.   Ta b iiyk i,   ba d iiy  ma t nd a g i  xa ba r  ma z mu n i  o ’z i g a   xo s  t ar zd a  bo ’la d i,   u  

o d d iy  xa ba r d a n,  o dd iy  in fo r mat iv lik d a n  fa r q   q ila d i .   E st et ik   ma q s a d   yu k la ng a n  

bo ’lad i.  Boshqa  mat n  turlari  bila n  qor ishgan  ho lda  keladi.  Masalan,  Abdulla  

Qo diriy “O’t gan kunlar” ro mani  yakunida shunday bir xabarni  kelt iradi:  

Keyingi  Marg’ilon  borishimda  yaqin  o’rtoqlardan  Yo dgorbek  to’g’risini 

su ri sht i ri b  b il di m:  Yo dg o rb e k  u sh bu  a srni n g  o’ n   t o’ qq i z  v a  yi gi rma n ch i    o c hli k  

yillari  muyonasida  vafot  qilib,  undan  ikki  o’g’il  qolibdir.  O’g’illaridan  bittasi 

bu  kunda  Marg’ilonning  mas’ul   ishchilaridan  bo’lib,  ikkinchisi  Farg’ona 

---

 

12 

b o s ma c hi la r i  o r a s id a  e k an.  Bu  ku n da   n o mu  ni s h on s i z,  o ’l ik -t i ri gi  ma ’l um  

e m a s,  d ey di la r .  

  B u  xa bar  ma z mu n li  ma t n  his o bla na d i. Le k in  a s ar  ic h id a   e ma s ,   ba lk i  a s a r ga 

ilo va   s ifa t id a   ke lt ir ilg a n.   Asa r  q a hr amo n la r in ing   ha yo t d a n  o ling a n lig in i 

ta’kid lash,  bunga  kito bxo nni  isho nt irish  istagi  bilan  kir it ilgan.Bu  haqda  asar 

avva lida  ha m  yo zuvchi  alo hida  t a’kidlag an:  “ Xalqimizni  shu  zamonning”Tohir 

- Zu h ra ”l a ri,  “ C h o r  da r v e s h”l a r i,  “ Fa rh o d - Sh i ri n” va ”B ah r om g o ’ r” la r i  bi l an    

t a ni s hd i ri s hg a   o ’ zi mi z da    ma jb u ri y at  h i s  et am i z ”.   B a lk i,  yo z u vc hi  u s hbu  

q a hr a mo nla r   t aq d ir i  q a nd a y  k e c hg a nlig i   ha q id a   k it o bxo nla r g a   xa ba r  ber is hn i 

xo hla g a nd ir ,  ba lk i,   ro ma nn i  d a vo m  et t ir aja g in i,   a g ar  d a vo m  et t ir ils a ,   vo qe a la r  

shu  maz munda  bo ’lishi  mu mk inlig i  haqida  xabar  berayotgandir.Bu  bizga 

qoro ng’u, lekin kelt ir ilgan mat n xabar mazmuni ga ega.