1. Популяция нима? 2. Популяциянинг қандай характерли белгиларини биласиз? 3. Қандай популяция типлари бор? 4. Популяциялар динамикаси, унинг жойда тарқалиш типлари қандай? 5. Популяциянинг худудда ўсиши ва модел нима?
6. Тирик организмлар учун қайси вақтда популяция муҳофаза воситаси ҳисобланади?
Жавоблар 1.Популяция- деганда бир турга кирувчи, ўзи кўпаювчи маьлум майдонда тарқалган ва бир-бири билан ўзаро боғланган гуруҳ тушунилади. 2.Популяциялар эгаллаган худуди ва улар ўртасида алоқанинг даражасига қараб улар қуйидагича фарқланади: элементар, (бўлакланган) экологик ва географик. 3.Популяциялар кўпайиши усулларга қараб панликтив, клонал ва клонал-панликтив бўлади. 4.Сон жиҳатдан характеристикасига кўра статистик ва динамик популяцияга бўлинади. 5.Популяция генефонида ўзгариш доимо бўлади бусиз эволюцион жараён бормайди. Популяциянинг генетик структураси ўзгариши омилларига мутация, гуруҳларнинг бир-бирига нотинч ҳаёти, тўсатдан чатишиши, миграция ва бошқалар киради. 6.
Қуйидаги саволларга жавоб ёзинг. Популяция Ўсимликлар ва ҳайвонлар популяциясини муҳофаза қилишга қаратилган чора –тадбирларни ёзинг 1. 2. 3. 4. 5.
-улар сонининг ошиши гуруҳлар ўртасида тез-тез тўқнашув пайдо бўлишига олиб келади, натижасида туғилишнинг камайиши ва ўлимнинг кўпайишига олиб келадиган нотинч ҳолатлар юз беради;
-зичликнинг ошиб бориши популяциянинг генетик таркибида ўзгариш юз бера бошлайди ва гуруҳлардаги тез кўпайиш тўйиб овқат емаслик, уруғланмаслик, турли касалликлар туфайли организм кучсизланиб туғилиш камая боради;
-гуруҳлар мажбур бўлиб ўзлари ўрганган жойдан миграция бўладилар, ноқулай ва нотаниш муҳит таьсирида ўлим ҳолати кўпаяди.
1.Туғилиш (туғилиш тезлиги)-бу маьлум вақт бирлигида популяцияда туғиладиган алоҳида сонга айтилади. Туғилиш ўз навбатида энг юқори даражадаги туғилишга яьни ташқи муҳитнинг чегараловчи омиллари бўлмаган ҳолатда туғилиш ўсиб бориши ва ҳақиқий туғилиш маьлум шароитда туғилиш имкониятлари.
2Ўлиш (ўлиш тезлиги)-бу популяцияда маьлум вақт бирлиги нобуд бўладиган алоҳида сон миқдорига айтилади. Популяцияда организмларнинг камайиши ва кўпайиши фақат туғилиш ва ўлимга эмас, балки уларнинг миграциясига кўчиб кетиш), эмиграциясига-кўчириб юборилишига, шунингдек маьлум вақт оралиғида келиб қўшилишига ва йўқолишига ҳам боғлиқ. Ўлим максимал ва ҳақиқий бўлиши мумкин.
3.Ҳаётнинг давомийлиги-алоҳида гуруҳнинг яшаш муддати. Ушбу ҳолат кўпинча ташқи муҳит ва ҳаётий омилларга боғлиқдир. Яшаш муддати физиологик ва максималга бўлинади. Физиологик яшаш муддати организмнинг физиологик имконияти билан чегараланади. Организмнинг яшаши давомида унга чегараловчи кучлар таьсир кўрсатмаган ҳолда уларнинг яшай олишидир. Максимал яшаш муддати маьлум бир алоҳида кичик гуруҳнинг қулай шароитда узоқ яшашидир.
Популяциялар (ҳайвонлар) эгаллаган худуди ва улар ўртасида алоқанинг даражасига қараб улар қандай фарқланади........? (қуйидаги жадвални тўлдиринг)