Politexnika instituti

O’zbekiston  Respublikasi  va  Koreya  Respublikasi  o’rtasida  hamkorlik 
munosabatlarining 
rivojiga 1991 yil 30 dekabrda O’zbekiston mustaqilligi tan olingan va ular 
o’rtasida 1992 yil 29 yanvarda diplomatik munosabatlar o’rnatilgan kunda asos solingan edi.
 
1992-yil  19-iyunda  O‘zbekiston  Prezidenti  I.  Karimov  Janubiy  Koreya  Respublikasiga 
davlat tashrifi bilan bordi. Bu safar ikki mamlakat o’rtasidagi iqtisodiy, savdo, madaniy-texnikaviy 
aloqalarga asos soldi. “ O’zbekiston bilan Janubiy Koreya o’rtasida davlatlararo munosabatlar va 
hamkorlik  asoslari  to’g’risida”  deklaratsiya  imzolandi.  Savdo-iqtisodiy  ayirboshlash  haqida, 
O‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishga mablag‘ sarflaydigan Janubiy Koreya ishbilarmonlariga 
beriladigan kafolatlar haqida bitimlar tuzildi. Madaniyat, maorif, ommaviy axborot, sayohat, sport 
sohalarida bahamjihat hamkorlik qilishning uzoq muddatga mo‘ljallangan rejalari belgilab olindi. 
Janubiy  Koreyadagi  DAEWOO  Korporatsiyasi  rahbariyati  bilan  Asakada  avtomobil  zavodi 
qurishga kelishildi.
 
1992-1996-yillarda  O‘zDAEWOOavto  O‘zbekiston-Janubiy  Koreya  qo’shma  avtomobil 
zavodini  loyihalashtirish,  qurish  ishlari  amalga  oshirildi.  Zavod  1995-yil  25-mart  kuni 
avtomobillar  ishlab  chiqarishni  boshlab  yubordi.  O‘zbekiston  jahondagi  avtomobil  ishlab 
chiqaruvchi 28-mamlakat bo’ldi.
 

---

239 
O‘zbekiston Prezidenti I. Karimovning 1999-yil 4-6-oktabr kunlari Koreya Respublikasiga 
tashrifi  ikki  mamlakat  o’rtasidagi  hamkorlikning  yanada  kengayishida  muhim  ahamiyatga  ega 
bo‘ldi. Koreya Respublikasi yangi Prezidenti Kim De Jung bilan I. Karimov XXI asrda yangicha 
ruhdagi  sheriklik  to’g’risida  qo’shma  bayonot  imzoladilar.  Koreyadagi  yirik  Eksimbank  bilan 
„O‘zDAEWOOavto  qo’shma  korxonasini  moliyaviy  jihatdan  qo‘llab-quvvatlash  bo’yicha 
kelishildi.  ,,O‘zDAEWOOavto  zavodida  „Neksiya-2  va  „Matiz  rusumli  avtomobillar  ishlab 
chiqarish, Toshkentda „DAEWOO rusumli avtodvigatellar ishlab chiqaruvchi korxona barpo etish 
loyihalarini amalga oshirishga birgalikda sarmoya ajratish haqida hujjatlar imzolandi va amalga 
oshirilmoqda.
 
O‘zbekiston bilan Koreyaning „Kobul Tekstayl kompaniyasi o’rtasidagi hamkorlik yildan 
yilga chuqurlashib bormoqda. Mazkur kompaniya O‘zbekistonga 250 mln AQSH dollari hajmida 
sarmoya  kiritdi  va  o’zlashtirildi.  „Kobul  Tekstayl  ishtirokida  Toshkent,  To’ytepa  va  boshqa 
shaharlarda  qo’shma  korxonalar  barpo  etildi  va  xaridorgir,  raqobatbardosh  mahsulotlar  ishlab 
chiqarilmoqda.
 
Shunday qilib, O‘zbekistonning Koreya Respublikasi bilan hamkorligi kengayib bormoqda. 
1999-yilga qadar O‘zbekistonga Koreyadan 1,2 mlrd AQSH dollari hajmida sarmoya kirib keldi 
va  o’zlashtirildi.  O‘zbekistonda  70  dan  ortiq  Koreya  hamkorligida  barpo  etilgan  qo’shma 
korxonalar  faoliyat  ko’rsatmoqda.  Ikki  mamlakat  o’rtasidagi  tovar  ayirboshlash  hajmi  1997-
yildayoq 1 mlrd AQSH dollaridan oshdi.
 
O’zbek-koreys  o’zaro  manfaatli  hamkorlik  munosabatlari  ravnaqiga  O’zbekiston 
rahbarining  Koreya  Respublikasiga  2012  yil  19-21  sentabrdagi  tashrifi  yangi  turtki  berdi. 
Uchrashuv yakunlariga ko’ra, Qo’shma bayonot qabul qilinib, unda tomonlarning ko’p taraflama 
hamkorligi  holatiga  baho  berildi  va  har  taraflama  munosabatlarning  istiqboldagi  ustuvor 
yo’nalishlari  belgilandi.  Ular  to’liq  ravishda  ikki  mamlakat  xalqlarining  uzoqni  ko’zlagan 
manfaatlariga  javob  beradi  va  hamkorliknish  amaldagi  boy  salohiyatini  samarali  ravishda 
ro’yobga chiqarishga ko’maklashadi.
 
1991-yil  16-19-dekabr  kunlari  I.  Karimov  boshliq  O‘zbekiston  davlat  delegatsiyasi 
mamlakatimiz  mustaqilligini  birinchi  bo’lib  tan  olgan  mamlakat  –  Turkiyada  bo’ldi.  Turkiya 
prezidenti Turg’ut  O’zol, bosh vazir Sulaymon Demirel va boshqa rahbarlar, ishbilarmonlar bilan 
amaliy uchrashuvlar, suhbatlar bo’lib o’tdi. Safar chog’ida  O’zbekiston bilan Turkiya o’rtasida 
davlatlararo  munosabatlarning  asoslari  va  maqsadlari  to’g’risida  shartnoma,  konsullik 
vakolatxonalarini  ayirboshlash  to’g’risida  protokol,  iqtisodiy  va  savdo  sohasidagi  hamkorlik 
to’g’risida  bitim,  madaniyat,  fan,  ta‘lim,  sog’liqni  saqlash,  sport  va  turizm  sohasidagi  o’zaro 
hamkorlik  to’g’risida  bitim,  transport  va  kommunikatsiyalar  sohasidagi  hamkorlik  to’g’risida 
bitim,  axborot  ayirboshlash,  televideniye  va  radioeshittirish  bo’yicha  hamkorlik  qilish  haqida 
protokollar va boshqa hujjatlar imzolandi.
 
O‘zbekiston bilan Turkiya o’rtasidagi munosabatlar keyingi yillarda ancha kengaydi. 1992-
yil 
28-aprel kuni O‘zbekistonda Turkiya elchixonasi, Turkiyada O‘zbekiston elchixonasi ochildi va 
faoliyat ko’rsatmoqda. Hamkorlikni yanada chuqurlashtirishda Turkiya davlati rahbarlari Turg’ut 
O‘zol,  Sulaymon  Demirel,  Tansu  Chiller,  Mesut  Yilmazar,  Ahmet  Sezerlarning  O‘zbekistonga 
rasmiy  tashriflari  chog’ida  imzolangan  hujjatlar  katta  ahamiyatga  ega  bo’ldi.  Ikki  davlat 
o’rtasidagi  hamkorlik  gazlama  va  tayyor  kiyim-kechak  ishlab  chiqarish,  qishloq  xo’jaligi 
mahsulotlarini  qayta  ishlash,  qo’shma  korxonalar  qurish,  kadrlar  tayyorlash,  turizmni 
rivojlantirish  va  boshqa  sohalarda  amaliy  natijalar  bermoqda.  O‘zbekistonda  Turkiya 
sarmoyadorlari ishtirokida 200 dan ortiqroq qo’shma korxonalar barpo etildi. 1996-yil iyun oyida 
O‘zbekiston  avtomobilsozlik  korxonalari  assotsiatsiyasi  –  „O‘zavtosanoat  Turkiyaning 
„Kochxolding  konserni  bilan  Samarqand  shahrida  „SamKochavto  o’zbek-turk  qo’shma 
korxonasini barpo  etish to’g’risida  shartnoma  tuzdilar.  Tez orada  bu  qo’shma  korxona  bunyod 
etildi  va  sig’imi  o’rtacha  avtobuslar  hamda  8  tonnagacha  yuk  ko’taradigan  yuk  avtomobillarni 
yig’ish yo’lga qo’yildi. Ikki mamlakat o’rtasidagi o’zaro tovar ayirboshlash hajmi 1992-yilda 75 
mln AQSH dollarini tashkil etgan bo’lsa, 1998-yilda 275 mln AQSH dollariga ko’paydi.
 

---

240 
1992-yil  27-28-iyun  kunlari  Pokiston  Islom  Respublikasi  Bosh  vaziri  Muhammad  Navoz 
Sharifning O‘zbekistonga rasmiy davlat tashrifi ikki davlat o’rtasidagi aloqalarga asos soldi. Safar 
kunlarida  ,,O‘zbekiston  Respublikasi  bilan  Pokiston  I.  Respublikasi  o’rtasida  davlatlararo 
munosabatlar  va  hamkorlik  prinsiplari  to’g’risida  shartnoma,  iqtisodiy  va  savdo  hamkorligi 
to’g’risida,  madaniyat,  sog’liqni  saqlash,  fan,  texnika,  kadrlar  tayyorlash,  turizm,  sport  va 
ommaviy axborot sohasida hamkorlik qilish to’g’risida bitimlar imzolandi.
 
O‘zbekiston  va  Pokiston  o’rtasidagi  hamkorlikni  O‘zbekiston  Prezidenti  I.  Karimovning 
1992-yil  13-14-avgust  kunlari  Pokistonga  rasmiy  tashrifi  va  unda  imzolangan  hujjatlar  yanada 
yangi  pog’onaga  ko’tardi.  Ikki  davlat  o’rtasida  suv  resurslari,  elektrlashtirish,  irrigatsiya  va 
melioratsiya sohasida hamkorlik qilish to’g’risida, pochta va telekommunikatsiya sohasida, davlat 
banklari  va  milliy  banklar  o’rtasida  vakolatxonalar  ayirboshlash  to’g’risida,  investitsiyalar  va 
sarmoyalarni himoya qilish to’g’risida bitimlar imzolandi.
 
Pokiston Islom Respublikasi Bosh vaziri Benazir Bxutto 1995-yil may va noyabr oylarida 
O‘zbekistonga tashrif buyurdi. Ikki davlat o’rtasidagi hamkorlikni kengaytirish va Markaziy Osiyo 
xavfsizligi, Afg’onistonda birodarkushlik urushini to’xtatish masalalari bo’yicha fikr almashildi. 
Iqtisodiyot, sog’liqni saqlash, fan, texnika, sayyohlikni rivojlantirish haqida bitimlar imzolandi.
 
O‘zbekistonda  Pokiston  sarmoyalari  ishtirokida  120  qo’shma  korxona  tuzilgan.  „Tabani, 
„Merkuriy,  „Metro,  „Laksan  Taraka  kabi  19  ta  yirik  firma  va  kompaniyalar  faoliyat 
ko’rsatmoqdalar. 1994-yilda O’zbekiston va Pokiston o’rtasida tovar ayirboshlash hajmi 4,3 mln 
AQSH  dollarini  tashkil  etdi.  O‘zbekiston  Pokistonga  charm  xomashyosi,  pilla,  shoyi  matolar, 
shisha, billur, yengil sanoat uchun mashina va uskunalar eksport qilmoqda. Pokistondan esa xalq 
iste‘moli  mollari,  xususan,  tayyor  kiyimlar,  poyabzal,  charm  buyumlar,  kakao  va  shakar 
keltirilmoqda.
 
1992-yil  24-25-noyabr  kunlari  respublikamiz  Prezidenti  I.Karimovning  Eron  Islom 
Respublikasiga rasmiy davlat tashrifi O‘zbekiston va Eron o’rtasida davlatlararo aloqalarga asos 
soldi.  Safar  chog’ida    O’zbekiston  Respublikasi  bilan  Eron  Islom  Jumhuriyati  o’rtasida 
davlatlararo  munosabatlarning  asoslari  to’g’risida”  deklaratsiya,  havo  transporti  sohasidagi 
hamjihatlik  to’g’risida  memorandum,  iqtisodiy  va  ilmiy-texnikaviy  hamkorlik  sohasidagi 
hamjihatlik to’g’risida memorandum, pochta, telefon va telegraf sohasidagi hamjihatlik to’g’risida 
memorandum,  davlat  Markaziy  banklari  o’rtasida  bitim  imzolandi.  1993-yil  18-oktabrda  Eron 
prezidenti Ali Akbar Hoshimiy Rafsanjoniyning O‘zbekistonga rasmiy tashrifi bilan kelishi ikki 
mamlakat  o’rtasidagi  aloqalarni  yanada  kengayishiga  ko’maklashdi.  Safar  chog’ida  tranzit 
aloqalarni  tartibga  solish  to’g‘risida  hamda  xalqaro  avtomobil  qatnovi  to’g’risida  bitimlar 
imzolandi.
 
O‘zbekiston bilan Eron o’rtasidagi o’zaro aloqalar transport sohasida keng rivojlandi. 1996-
yilda O‘zbekiston Eron hududi orqali 34 ming tonna yuk tashigan bo‘lsa, 2001-yili bu ko’rsatkich 
487  ming  tonnani  tashkil  etdi.  2001-yili  O‘zbekiston  hududi  orqali  Eronning  750  ming  tonna 
tranzit yuki olib o’tildi. O‘zbekiston yuklari, asosan, Eronning Bander Abbos va Chobahor portlari 
orqali Janubi-Sharqiy Osiyo mintaqasiga chiqarilmoqda.
 
2002-yil  boshlarigacha  Eron  tadbirkorlari  sarmoyalari  ishtirokida  mamlakatimizda  50  ga 
yaqin  O’zbekiston-Eron  qo’shma  korxonasi  barpo  etildi  va  ular,  asosan,  ishlab  chiqarish  bilan 
shug’ullanmoqda.
 
2002-yil  26-aprel  kuni  Eron  prezidenti  Sayyid  Muhammad  Hotamiyning  O‘zbekistonga 
qilgan rasmiy tashrifl paytida O‘zbekiston va Eron o’rtasida imzolangan ikki tomonlama soliqqa 
tortilishga  yo’l  qo’ymaslik,  daromad  va  sarmoya  soliqlariga  taalluqli  ma‘lumotlarni  almashish, 
transport  vositalari  haydovchilari  uchun  viza  masalalarini  yengillashtirish,  O‘zbekiston  tovar 
ishlab chiqaruvchilari va tadbirkorlar palatasi bilan Eronning savdo, sanoat va tog’-kon sanoati 
palatasi  o’rtasida  hamkorlik  to’g’risida  hujjatlar  ikki  mamlakat  o’rtasidagi  munosabatlarning 
huquqiy asosini yanada boyitdi.
 
O‘zbekiston Prezidenti I. Karimov boshliq davlat delegatsiyasi rasmiy tashrifi bilan Saudiya 
Arabistoni,  Misrda  bo’ldi  va  ular  bilan  davlatlararo  munosabatlarning  asoslari  to’g’risida 
shartnomalar,  iqtisodiy,  ilmiy-texnikaviy  va  madaniy  hamkorlik  bitimlari  imzolandi.  Saudiya 

---

241 
Arabistoni, Misr davlat va hukumat vakillarining O‘zbekistonga rasmiy safari paytida imzolangan 
hujjatlar esa davlatlararo munosabatlarni yanada rivojlantirishga xizmat qilmoqda. O‘zbekistonlik 
yoshlar Qohira universitetida, „Al-Azxar va „Ayn Shams universitetlarida, misrliklar Toshkent 
texnika va agrar universitetlarida tahsil ko’rmoqdalar. Toshkentda Misr Respublikasining fan va 
ta‘lim markazi faol ishlab turibdi.
 
O‘zbekiston  bilan  Ummon,  Qatar  va  boshqa  arab  mamlakatlari  bilan  o’zaro  manfaatli 
aloqalari tobora rivojlanib bormoqda.
 
1992-yilda O‘zbekiston Pokiston, Eron va Turkiya tomonidan tuzilgan iqtisodiy hamkorlik 
tashkiloti (EKO)ga a‘zo bo’lib kirdi. 1992-yil 10-mayda Ashgabatda O‘zbekiston, Qozog’iston, 
Qirg’iziston, Turkmaniston, Eron, Turkiya, Pokiston davlat va hukumat rahbarlarining uchrashuvi 
bo’ldi. Uchrashuvda Transosiyo temir yo’lini vujudga keltirish maqsadida Tajan-Seraxs-Mashxad 
temiryo’li qurish haqida bitimni, bojxona xizmatini tashkil etish, shu soha uchun mutaxassislar 
tayyorlash haqida hujjatlarni imzoladilar.
 
1992-1996-yillarda  uzunligi  295  km  bo‘lgan  Mashxad-Seraxs-Tajan  temir  yo‘li  qurildi. 
1996-yil 12-may kuni mazkur temir yo‘lning ochilishiga bagisblangan tantanalar bo‘lib o’tdi, unda 
EKO  a‘zolari  bo‘lgan  mamlakatlarning  rahbarlari,  Rossiya,  Ukraina,  Belorus  hukumatlarining 
vakillari, jami 50 mamlakat vakillari qatnashdi. Istanbul-Pekin Transosiyo temir yo‘lining tarkibiy 
qismi bo‘lgan Mashxad-Seraxs-Tajan temir yo‘li Osiyo va Yevropa mamlakatlari o’rtasida yuk 
tashish muddatini bir haftaga qisqartirdi. Bu temir yo’lning 132 kilometri Turkmaniston hududida 
qurildi, uni qurishda o’zbekistonlik yo‘lsozlar faol qatnashdilar, qurilish ishlariga 45 mln AQSH 
dollari  sarflandi.  Ana  shu  yo‘l  orqali  O‘zbekiston  o’z  mahsulotini  Anqaragacha  yoki  Fors 
ko’rfazigacha, keyin dunyoning istalgan burchagiga yetkazishi mumkin bo‘lib qoldi.
 
O‘zbekistonning yirik mamlakat – Hindiston bilan aloqalari kengayib bormoqda. 1993-yil 
23-25-may  kunlari  Hindiston  Bosh  vaziri  Narasimxa  Rao  davlat  tashrifi  bilan  O‘zbekistonda 
bo’ldi.  Safar  kunlarida  “  O’zbekiston  Respubiikasi  bilan  Hindiston  Respublikasi  o’rtasida 
davlatlararo munosabatlar va hamkorlik prinsiplari to’g’risida” shartnoma, foyda va mulkka ikki 
yoqlama  soliq  solmaslik  to’g’risida,  havo  yo’llari  to’g’risida  va  savdo-iqtisodiy  hamkorlik 
to’g’risida bitimlar imzolandi.
 
O‘zbekiston Prezidenti 1. Karimovning 1993-yil 17-19-avgust kunlari Hindistonga rasmiy 
tashrifi  chog’ida  ikki  mamlakat  o’rtasida  iqtisodiy,  savdo  va  ilmiy-texnikaviy  hamkorlik 
to’g’risida bitim, madaniyat, sog‘liqni saqlash, fan, texnika, turizm, sport va ommaviy axborot 
sohasida  hamkorlik  qilish  to’g’risida  bitim  imzolandi.  O‘zbekiston  bilan  Hindiston  o’rtasidagi 
hamkorlik kengayib bormoqda. 1995-yil 25-avgust kuni Toshkent shahrida Hindistonning „TATA 
Projekts LTD firmasi tomonidan qurib bitkazilgan 600 o’rinli salomatlik zali, majlislar xonasi, 
servis  xizmati,  yer  osti  garaji,  sauna,  barlari,  katta  restoranlari  bo‘lgan  zamonaviy 
mehmonxonaning ochilishi fikrimizning dalilidir. 
Ikki davlat o’rtasidagi hamkorlik munosabatlarini I. Karimovning 2000-yil 1-3-may kunlari 
Hindistonga qilgan safari yanada yuqori pog’onaga ko’tardi. Safar paytida O‘zbekiston Prezidenti 
Hindiston  prezidenti  va  Bosh  vaziri  bilan  muzokaralar  olib  borib,  uning  yakunida  10  ga  yaqin 
hujjatlar  imzolandi.  Ular  orasida  xalqaro  jinoyatchilik,  terrorchilik,  diniy  ekstremizm,  narkotik 
moddalar  va  qurol-yarog’  kontrabandasiga  qarshi  birgalikda  kurashga  qaratilgan  O‘zbekiston 
bilan  Hindiston  o’rtasida  hamkorlik  to’g’risida  Qo’shma  bayonot,  jinoyat  qidiruv  ishlarida 
huquqiy  yordam  va  ekstraditsiya  to’g’risidagi  shartnoma  muhim  ahamiyatga  ega.  Shuningdek, 
iqtisodiy, madaniy, ta‘lim, axborot, bojxona sohalari bo’yicha hamkorlik qilish haqidagi hujjatlar 
imzolandi.
 
O’zbekiston va Hindiston o’rtasida o’zaro manfaatli aloqalarga xizmat qiluvchi 40 ga yaqin 
hujjatlar qabul qilingan. O‘zbekistonda 2000-yilda Hindiston bilan hamkorlikda tashkil etilgan 30 
ga yaqin qo’shma korxona faoliyat ko’rsatmoqda.
 
O’zbekiston  tashqi  siyosatida  yangi  industrial  rivojlanayotgan  mamlakatlar  bilan  yaqin 
munosabatlar va hamkorlik o’rnatish hamda rivojlantirishga ham katta e‘tibor berilayotir. Janubi-
sharqiy  Osiyoning  O’zbekiston  Respublikasi  tashqi  siyosatidagi  o’ziga  xos  o’rni  shu  bilan 
belgilanadiki, bu mintaqa o’nta rivojlanayotgan mamlakatni o’z ichiga oladi. Ular orasida ijtimoiy-

---

242 
iqtisodiy  hayot  darajasi  va  rivojlanish  sur‘atlari  bo’yicha  Indoneziya,  Malayziya,  Singapur  va 
Tailand  kabi  mamlakatlar  ajralib  turadi.  Ularning  mustamlaka  muteligidan  qutulgandan  so’ng 
to’plagan siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar borasidagi tajribasi yangi mustaqil mamlakatlar 
uchun asqotishi mumkin.
 
O‘zbekistonning  Tinch  okean  havzasi  mamlakatlari  –  Malayziya  va  Indoneziya  bilan 
davlatlararo  aloqalari  o’rnatildi.  Bu  borada  O‘zbekiston  Prezidenti  I.  Karimov  boshliq  davlat 
delegatsiyasining  1992-yil  iyun  oyidagi  Malayziya  va  Indoneziyaga  safari  muhim  ahamiyatga 
egadir.  Safar  kunlarida  O‘zbekiston  va  Malayziya  o’rtasida  iqtisodiy  va  texnikaviy  hamkorlik 
to’g’risida  bitimlar  imzolandi.  Shuningdek,  O‘zbekiston  va  Indoneziya  o’rtasida  diplomatik 
aloqalar  o’rnatish  bo’yicha  qo’shma  axborot,  ikki  tomonlama  munosabatlar  bo’yicha  qo’shma 
bayonot, iqtisodiy va texnikaviy hamkorlik to’g’risida bitim imzolandi.
 
1995-yil 8-10-aprel kunlari Indoneziya Respublikasi prezidenti Suxarto rasmiy tashrif bilan 
O‘zbekistonda bo‘ldi. Muzokaralar nihoyasida O‘zbekiston Prezidenti I. Karimov va Indoneziya 
Prezidenti  Suxarto  O‘zbekiston  Respublikasi  bilan  Indoneziya  Respublikasi  o’rtasidagi 
munosabatlar  va  hamkorlik  tamoyillari  to’g’risidagi  qo’shma  bayonnoma  imzoladilar.  Ikki 
mamlakat hukumatlari o’rtasidagi sayyohlik sohasidagi hamkorlik haqidagi memorandum hamda 
ikki  mamlakat  poytaxtlari  oralig’ida  samolyotlar  qatnovini  yo‘lga  qo’yish  to’g’risidagi 
hukumatlararo bitim imzolandi.
 
O‘zbekistonning  Osiyo  va  Okeaniya  mintaqasidagi  Vetnam  Sotsialistik  Respublikasi, 
Kambodja, Tailand, Avstraliya va boshqa mamlakatlar bilan siyosiy-diplomatik aloqalari yo’lga 
qo’yildi, iqtisodiy va madaniy hamkorligi rivojlanib bormoqda.
 
 
 

---