Politexnika instituti

1.Davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirish;
 
2.Qonun ustuvorligini ta‘minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilish;
 
3.Iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirish;
 
4.Ijtimoiy sohani rivojlantirish;
 
5.Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag’rikenglikni ta‘minlash hamda chuqur 
o’ylangan, o’zaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat olib borish
.
 
Strategiyada alohida e‘tibor davlat suvereniteti va erkinligini kuchaytirishga, uning xalqaro 
munosabatlarning  teng  huquqli  a‘zosi  sifatida  o’sib  borayotgan  o’rni,  rivojlangan  demokratik 
mamlakatlar  qatoriga  kirib  borishi,  atrofida  xavfzlik,  barqarorlik  va  ahil  qo’shnichilik  muhitini 
shakllantirish, mamlakatni xalqaro nufuzini mustahkamlashga qaratildi.
 
Shu  munosabat  bilan,  BMTning  O’zbekistondagi  doimiy  koordinatori  Helena  Fraser 
strategiya va uning asosida qo’shni mamlakatlar bilan aloqalarni mustahkamlash bo’yicha amalga 
oshirilayotgan  yangi  tashqi  siyosat  yondashuvi  nafaqat  O’zbekiston,  balki  butun  Markaziy 
Osiyoning kelajakdagi farovonligi va barqaror rivojlanishining kafolati bo‘lganligini ta‘kidladi. 

---

247 
Bundan tashqari, xalqaro ekspertlarning fikricha, Harakatlar strategiyasini qabul qilish va amalga 
oshirish suveren O’zbekistonni rivojlantirishda yangi ustun bo‘ldi.
 
Strategiyaning  mazmun  va  mohiyatiga  tayanib,  uning  asosiy  xususiyatlarini  hisobga 
olishimiz  kerak.  Birinchidan,  Strategiyani  qabul  qilish  bugungi  o’zbek  jamiyatida  jiddiy 
muammolar  mavjudligini  tan  olish  ekanini  anglatadi.  Bunday  holatda,  ushbu  muammolarni 
yechish  ham  ularning  to’g’ridan  to’g’ri  tan  olinishidan  boshlanadi.  O’zbekistonning  yangi 
rahbariyati Harakatlar Strategiyasi doirasida keng ko’lamli va tarixiy islohotlarni yo’lga qo’yish 
orqali muhim qadamni qo’ydi.
 
Ikkinchidan,  birinchi  marta  bunday  keng  ko’lamli  dastur  Hukumat  va  xalq  o’rtasida 
to’g’ridan  to’g’ri  muloqot  orqali  qabul  qilindi.  Avval  uni  qabul  qilish  strategiyasining  loyihasi 
ommaviy axborot vositalarida va Internetda e‘lon qilindi va har bir fuqaro o’z fikrini bildirish, 
qarashlari bilan bo’lishish va unga o’zgartishlar kiritishga imkon yaratdi. Shu nuqtayi nazardan 
qaraganda o’zbek xalqi, jumladan, ekspertlar hamjamiyati vakillari, xususiy sektor, tadbirkorlar, 
nodavlat  tashkilotlar,  hatto  xorijiy  ekspertlar  ham  strategiyaning  hammualliflari  bo’lishdi.  Shu 
orqali xalq qaror qabul qilish jarayonida ishtirok etish uchun haqiqiy imkoniyatni qo’lga kiritdi va 
bu umummilliy muhokama mavzusiga aylandi.
 
Uchinchidan, Strategiya nafaqat hujjat, balki haqiqiy harakatlar va aniq choralar uchun yo’l 
xaritasi bo‘ldi. Bu balandparvoz gaplar yoki piar kampaniyasining populist deklaratsiyasi emasdi. 
Negaki,  bugun  O’zbekistonda  ijobiy  va  dinamik  o’zgarishlar  kuzatilmoqda.  O’zbekiston 
viloyatlariga ko’plab tashriflar aholiga Prezident bilan muloqotga kirishish imkonini bermoqda. 
Hukumat va mintaqaviy darajada tez-tez o’zgarishlar, shuningdek, islohotlarga moyil bo’lgan yosh 
vazirlarni  tayinlash  O’zbekiston  rahbariyatining  modernizatsiya  qilishga  qaratilgan  jiddiy 
e‘tiborini tasdiqlaydi.
 
To’rtinchidan, O’zbekiston Markaziy Osiyo bo’yicha demografik ko’rsatkichlari eng yirik 
bo’lgan davlat hisoblanadi. Mintaqaning deyarli yarim aholisi O’zbekiston fuqarosi hisoblanadi. 
Mustaqillikdan buyon O’zbekiston aholisi 50 foizga (20 milliondan 32,5 milliongacha) oshdi. Bir 
so’z  bilan  aytganda,  mintaqadagi  har  ikkinchi  odam  O’zbekiston  Respublikasi  fuqarosi 
hisoblanadi. Shunday qilib, Markaziy Osiyo aholisining yarmi rivojlanishning yangi bosqichiga 
o’tdi.
 
Shu  munosabat  bilan,  Strategiyani  amalga  oshirish  nafaqat  O’zbekistonga,  balki  butun 
Markaziy Osiyo mintaqasiga ijobiy ta‘sir ko’rsatishi mumkin. O’zbekiston  mintaqaning barcha 
davlatlari, jumladan, Afg’oniston bilan chegaradosh. O’zbekistonning faol mintaqaviy siyosati va 
butun dunyoga ochiqligi Markaziy Osiyoda yangi siyosiy voqea bo’ldi.
 
2017 yil davomida yurtimizda yashab kelayotgan, lekin fuqaroligi bo’lmagan 1100 dan ortiq 
shaxsga O’zbekiston fuqaroligi berildi. 2017 yilda viloyatlardagi 60 dan ortiq chegara-postlar olib 
tashlandi.
 
Adliya  vazirligi  huzurida  Davlat  xizmatlari  agentligini  tashkil  etildi.  Ushbu  Agentlikning 
Xalq  qabulxonalari  qoshida  faoliyat  olib  boradigan  Davlat  xizmatlari  markazlari  nafaqat 
tadbirkorlarga, balki butun xalqimizga tezkor va sifatli xizmat ko’rsatadi.
 
2020  yilda  Moskvadagi  Karnegi  tahlil  markazida  O’zbekiston  prezidenti  Shavkat 
Mirziyoyevning 4 yillik prezidentlik davri haqida maqola e‘lon qilindi. Muallif Yuriy Saruxanyan 
mamlakat Mirziyoyev davrida qanday o’zgarganini tahlil qilgan. Maqolaning qisqacha mazmunini 
keltitamiz:
 
Shavkat  Mirziyoyev  prezidentlikka  kelgach,  oldingi  rahbariyat  tanqid  qilinishiga  sabab 
bo’lgan deyarli barcha muammolarni hal qildi. Endi uning oldida so’nggi yillarda paydo bo’lgan 
yangi  muammolarni  hal  qilish  vazifasi  turibdi.  Islohotlarni  amalga  oshirish  yildan  yilga  qiyin 
bo’lib boraveradi.
 
Shavkat Mirziyoyev uchun 2020 yil birinchi prezidentlik muddatidagi so’nggi yil bo’ladi. 
O‘rtda  qolgan  vaqt  davomida  mamlakatda  ham,  dunyoda  ham  uni  islohotchi  prezident  sifatida 
bilishdi. Mirziyoyev prezidentlikka kelishi bilan keng ko’lamdagi islohotlar amalga oshirilishini 
ma‘lum  qilgandi.  Chindan  mamlakatda  o’zgarishlar  boshlandi:  iqtisodiyotda  liberallik  ko’zga 

---

248 
tashlandi, so’z erkinligining dastlabki ko’rinishlari paydo bo’la boshladi, siyosiy elita esa dunyo 
bilan muloqotga kirishdi.
 
Mirziyoyevning  islohotlari  butun  millat  tomonidan  qo’llab-quvvatlandi.  Islohotlarga 
ko’nikkanlar ham, uni qabul qila olmaganlar ham bo’ldi. Koronavirus esa islohotlarning beliga 
tepidi.
 
Mirziyoyev keyingi yil ikkinchi muddat uchun nomzodini qo’yishi kutilmoqda. To’g’risi, 
saylovlarda juda katta raqobat kutish qiyin. Prezidentni hozir boshqa savol o’ylantirayotgan bo’lsa 
kerak: amalga oshirilayotgan islohotlarni davom ettirish kerakmi yoki yanada aniqroq islohotlarga 
o’tish? Axir Mirziyoyev davrida o’zbek xalqi ancha talabchan bo’lib ulgurdi.
 
Islom  Karimov  vafotidan  keyin  Shavkat  Mirziyoyev  mamlakat  rahbarligiga  kelganida, 
jamoatchilik uning islohotlar rejasiga ishonishda ehtiyotkorlikni unutmadi. Ayrimlar 13 yil oldin 
hukumatda ish boshlagan odam islohotchi bo’lishiga ishonqiramagandi, biroq Mirziyoyev chindan 
ko’p narsani o’zgartirdi. Karimov davrida ko’p tanqid qilinadigan sohalarda vaziyat yaxshilandi: 
iqtisodiyot, jamoatchilik siyosati va xalqaro aloqalar borasida o’zgarishlar ro’y berdi. O’zbekiston 
qamoqxonalaridan ko’plab siyosiy mahbuslar ozodlikka chiqarildi. Keksayib qolgan bu insonlar 
endi mamlakat xavfsizligiga hech qanday ta‘sir ham o’tkazmayotgandi. Jasliqdagi turli qiynoqlar 
bilan nomi chiqqan qamoqxonani ham yopdi.
 
2005  yildan  buyon  ilk  marta  AQShning  xalqaro  din  erkinligi  bo’yicha  komissiyasi 
O’zbekistonni 2020-yil noyabr oyida «qora ro’yxati»dan chiqardi. Rasmiy Toshkent qo’shnilar 
bilan munosabatlarni yaxshilay boshladi. Qirg’iziston va Tojikiston bilan chegara, transchegaraviy 
daryolar masalalari muhokama qilindi. O’zbekiston tashabbusi bilan Markaziy Osiyo davlatlari 
muloqoti tiklandi va besh davlat rahbarlari 2018 va 2019 yillarda o’zaro uchrashuvlar o’tkazishdi.
 
Mirziyoyev  dunyo  hamjamiyatini  O’zbekistonga  investitsiya  kiritish  foydali  va  xavfsiz 
ekaniga ishontira boshladi. Bu esa chinakam kutilmagan qadam edi. Hukumat valyuta kurslarini 
tartibga keltirib, valyuta operatsiyalarini osonlashtirib qo’ydi. Bank tizimi isloh qilindi va xorijiy 
investorlar uchun to’siqlar bekor qilindi.
 
Mirziyoyev o’z atrofida yaxshi jamoa to’plashga ko’p vaqt sarfladi. Uning davrida deyarli 
barcha vazirlar almashdi, tashqi ishlar vaziridan tashqari. Katta lavozimlarga yosh kadrlar keldi. 
O’zbek rahbarining ko’rinishi o’zgardi: endi ular faqat kabinetda o’tirmaydi, aksincha odamlar 
bilan faol muloqotga kirishgan, ijtimoiy tarmoqlarda ham faollashgan. Ular endi nafaqat mahalliy 
jurnalistlarga,  balki  xorijiy  OAV  vakillariga  ham  intervyu  bera  boshlashdi.  Rahbarlar  endi 
muammolar haqida ochiq gapirishmoqda. Endi rahbarlar muammoli joylarga yetib borishmoqda. 
Masalan,  Urganchda  uylari  buzilib  kompensatsiya  ololmagan  odamlar  katta  trassani  yopib 
qo’yganda bosh vazir Abdulla Aripovning shaxsan o’zi u yerga yetib borib, aholi bilan muloqot 
qilgandi. Hatto Mirziyoyevning o’zi uzoq yillar rahbar ko’rmagan tumanlarga bormoqda.
 
Biroq  muammolar  kamayib  qolgani  yo’q.  Hamon  yuqori  lavozimlarga  tanish-bilishsiz 
erishish qiyin. Katta kadrlar yoshlarning o’sishiga hamon qarshilik qilmoqda. Hududiy rahbarlar 
eskichasiga, qo’rslik bilan boshqaruvni amalga oshirishi holatlari kuzatilib turibdi. Mirziyoyevga 
kuchli kadrlar yetishmayapti.
 
2016 yilgacha o’zbek ommaviy axborot vositalari koma holatida edi: gazetalarni hech kim 
o’qimas, ular majburiy obuna hisobigagina kun ko’rayotgan, televideniye sovetlar davridagidan 
farq qilmas, internet saytlar rasmiy press-relizlarni qayta nashr etish bilan kifoyalanardi. Shavkat 
Mirziyoyev  davrida  barchasi  keskin  o’zgardi.  OAV  chinakamiga  jamiyatning  hayot  tarzini 
ko’rsata boshladi. Oldinlari nomini faqat sekingina aytish mumkin bo’lgan xorijiy saytlar ochildi. 
Jurnalistlar himoyasi uchun butun boshli agentlik va fondlar ochildi.
 
Bugun  o’zbek  nashrlarida  har  qanaqa  tanqidni  uchratish  mumkin.  Mamlakatda  mashhur 
blogerlar paydo bo’la boshladi. Rahbarlar esa o’z axborot xizmatiga e‘tibor bermoqda. To’g’ri, 
hali to’la erkin matbuotgacha ancha bor, hamon teginish mumkin bo’lmagan mavzular saqlanib 
qolmoqda, ammo o’zgarish chindan yaxshi tomonga bo’lmoqda.
 
OAV  shunchalik  katta  obro’ga  ega  bo’ldiki,  rahbarlar  jurnalistlar  tanqidiga  uchramaslik 
uchun  o’z  faoliyatini,  o’zini  tutishini  nazorat  qilishga  majbur  bo’lmoqda.  Masalan,  pandemiya 
davrida  axborotni  yashirishning  imkoni  bo’lmayapti,  chunki  bu  haqda  OAV  va  blogerlar 

---

249 
sahifasida  baribir  ma‘lumot  berilmoqda.  Avval  hukumat  shunchaki  hech  nima  aytmay  qo’ya 
qolgan bo’lardi.
 
Biroq  hali  o’zgartirish  kerak  bo’lgan  narsalar  ko’p:  partiyalar  nomigagina  ishlamoqda, 
monopol  kompaniyalarga  hamon  imtiyoz  berilmoqda.  To’rt  yil  -  islohotlarning  dastlabki 
hayajonlari  tugashi  uchun  yetarli  muddat.  Bu  ayniqsa  iqtisodiyotda  sezilmoqda.  Bir  tomondan, 
hukumat  soliqlar  va  xususiylashtirish  kabi  muhim  sohalarda  islohot  amalga  oshirdi.  Boshqa 
tomondan qat‘iy proteksionizm iqtisodiy siyosatning asosiy falsafasi bo’lib qolmoqda, mahalliy 
monopolistlar  uchun  subsidiyalar  va  imtiyozlar  raqobatni  bo’g’ishda  davom  etmoqda, 
xususiylashtirish  jarayoni  esa  shaffof  emas.  O’zbekiston  iqtisodiyoti  hukumatdagilar  buni 
o’zgartirish uchun harchand urinmasin, avvalgi kabi lobbistlarning tor doirasi manfaatlari uchun 
xizmat qilishda davom etmoqda.
 
O’zbekistonda ulkan byurokratik apparat o’sishda davom etmoqda. Hali hal etilmagan eski 
muammolar  qatoriga  yangilari  qo’shilmoqda.  Amaldorlarni  haqiqiy  holat  emas,  ko’proq 
hisobotlarda  KPI  (samaradorlik  eng  muhim  ko’rsatkichlari)  ijrosi  qanday  bo’lishi  qiziqtiradi. 
Hukumat qarorlari niqobi ostida hokimiyatga yaqin bo’lganlar xususiy biznesni siqib chiqarishi 
holatlari kuzatilmoqda.
 
Yuqorida aytilganidek, o’zbek hukumati tanlov oldida turibdi: yoki amaldagi holatni saqlab 
qolish yoki tizimli islohotlarga o’tish. Sh.Mirziyoyevning liberal siyosati qaysidir ma‘noda xalqni 
talabchan qilib qo’ydi. Endi ular barchasi yanada yaxshiroq bo’lishiga ham ishonmoqda.
 
2019  yilda  The  Economist  haftalik  jurnali  dunyoning  ikki  yuzga  yaqin  davlati  orasidan 
O’zbekistonni dunyoda eng ko’p yaxshi tarafga o’zgargan mamlakat sifatida “Yilning mamlakati”, 
deb  topdi.  Darhaqiqat  bunaqasi  mustaqil  O’zbekiston  tarixida  kuzatilmagan.  O’zbekistongacha 
qolgan biror bir Markaziy Osiyo davlati bu kabi e‘tirofga loyiq ko’rilmaganligi diqqatga sazovor.
 
O’zbekiston yaqin-yaqingacha, aksariyat tahlilchilar e‘tirofida, dunyoning "eng yopiq", "eng 
mustabid",  "eng  repressiv"  va  "diktatura  hukmron"  sanoqli  davlatlaridan  biriga  qiyos  berib 
kelingan. Xuddi shu bois ham, O’zbekiston bilan bog’liq kutilmagan bu yangilik xalqaro miqyosda 
aks-sado bergan. SH.M.Mirziyoyev mazkur yangilikka 2019 yil 28 dekabr kuni Navoiy viloyatiga 
qilgan tashrifi chog’ida alohida to’xtalib, bu kabi e‘tirofning "tagida katta mehnat yotgani"ni qayd 
qilib,  "Buyuk  Britaniyaning  juda  nufuzli  jurnali  hech  qachon  uncha-muncha  davlatni  bunday 
natijaga erishgan davlat, deb maqtamaydi", deb ta‘kidlab o’tdi.
 
Prezident  Shavkat  Mirziyoyev  yutuqlar  bilan  xavolanmasdan  "Shunga  doimo  munosib 
bo’lish  uchun  har  kuni,  har  daqiqa,  har  soat,  har  yil  o’z  ustlarida  ishlashlari  kerak"ligini  qayd 
qilganligi diqqatga sazovor.
 
Yangi  O’zbekistonning  qanday  qilib  zamonaviy  quldorlik  -  majburiy  mehnatga  barham 
bergani, yillarki, xalqaro miqyosda jiddiy tanqid, xavotir va tashvishlarga sabab bo’lib kelayotgan 
"Jasliq"  qamoqxonasini yopgani,  ayrimlari  bilan hatto suv ustidan  urush yoqasiga borib qolgan 
mintaqa davlatlari bilan aloqalarini qisqa vaqtning ichida butkul o’nglab olganini inobatga olgan.
 
O’z o’rnida ta‘kidlash joiz, yaxshi qo’shnichilikka asoslangan mintaqaviy tashqi siyosati - 
Shavkat  Mirziyoyev  prezidentligining  xalqaro  miqyosda  e‘tirof  etilgan,  xosan  diqqat-e‘tiborga 
sazovor eng muhim jihatlaridan biri bo’ldi.
 
Bu kabi o’zgarishlar aksariyat mintaqaviy tahlilchilar e‘tirofida "misli ko’rilmagan", deya 
baho topish bilan birga, O’zbekiston yangi prezidentining qat‘iy siyosiy istak va irodasiga ham 
yo’yilgan.
 
Aholisi  mintaqada  eng  yirigi  (qariyb  35  million)  bo’lgan  O’zbekiston  iqtisodiyotini 
liberallashtirish, asoslarini turfalashtirish va chetdan ko’proq sarmoya jalb etish SH.Mirziyoyev 
strategiyasining bosh yo’li deb aytishimiz mumkin.
 
Necha o’n yillarki tirikchiligi tashqi mehnat migratsiyasi orqasidan o’tayotgan millionlab 
fuqarolarini  ishli  qilish  -  mamlakatning  o’zida  yangidan  yangi  ish  o’rinlari  yaratish  harakatlari 
fonida bo’y ko’rsatgan.
 
O’zbekistonda biznes muhitini yaxshilash masalasiga prezident darajasida e‘tibor qaratilgan.
 
Shavkat  Mirziyoyev  2020  yilni  O’zbekistonda  Ilm-ma‘rifat  va  raqamli  iqtisodiyotni 
rivojlantirish yili deb e‘lon qilib, kelasi besh yil ichida raqamli iqtisodga o’tish asosiy maqsad qilib 

---

250 
belgilandi.  Biznes  yuritish  muhiti  bo’yicha  dunyoning  eng  oldingi  ellik  davlati  safiga  kirish 
rejalashtirilgan.
 
Kambag’allikni tugatishga qaratilgan maxsus dasturning ishlab chiqilishi, shuningdek hali-
hanuz  mustaqil  O’zbekistonning  eng  og’riqli  nuqtalaridan  biri  bo’lgan  korrupsiyaga  qarshi 
kurashuvchi maxsus idora – Korrupsiyaga qarshi kurash agentligining tashkil etilishi yilning eng 
muhim voqeliklaridan biri sifatida e‘tirof etilishi lozim. Chunki, aynan  korrupsiya O’zbekiston 
iqtisodini  taraqqiy  toptirish,  mamlakatga  yirik  miqdordagi  chet  el  saromoyalarini  jalb  qilish  va 
ularni  harakatga  solish  yo’lidagi  eng  asosiy  to’siqlardan  biri  ekanligini  har  bir  fuqaro  anglab 
yetishi darkor.
 
SH.Mirziyoyevning  2020  yil  24-yanvardagi  mamlakat  parlamentiga  navbatdagi  uchinchi 
murojaatida O’zbekiston Prezidenti sifatida mamlakat aholisi orasida kambag’allar ham borligini 
rasman  va  oshkora  e‘tirof  etib  o’tganligi  bugungi  O’zbekiston  hukumati  muammolarga  panja 
orasidan  emas,  haqiqatga  tik  boqib,  uning  yechimiga  bel  bog’laganligini  yaqqol  ko’rsatadi. 
Darhaqiqat,  Prezidentimiz  buni  ortiq  yashirib  yurishga  haqlari  yo’qligini  ta‘kidlab  o’tganligi 
diqqatga sazovor. O’zbekiston Prezidenti kambag’allar soni (4-5 million)ning kichkina emasligiga 
alohida urg’u berdi.
 
 
 

---