Polimer Materiallar fanidan bajargan

4-rasm. Chiziqsimon polimer gomologlarning termomehanik egri chiziqlari.
Egri chiziq soninig ortib borishi bilan polimerlanish darajasi ortadi.
4-rasmda bir gomologik qatordagi chiziqsimon polimerlarning termomehanik egri chiziqlari keltirilgan. Bu gomologik qatorning quyi a`zolari (1-4 egri chiziqlar) faqatgina shishasimon holatda bo`ladi, boshqacha aytganda, ularning mehanik xususiyatlari past molekulyar amorf moddalar xususiyatiga o`xshash bo`ladi. Qatorning polimerlanish darajasi oshib borishi bilan polimerlarga xos bo`lgan elastiklik (4-10 egri chiziqlar) namoyon bo`ladi.
4-rasmda keltirilgan egri chiziqlardan yana shuni ko`rish mumkin: past molekulyar amorf moddalarning T<sub>sh</sub> va T <sub>0</sub> lari bir - biriga juda yaqin joylashgan bo`lib, gomologik qatorda bu oraliqning o`sishi bir xil bo`ladi. Polimer moddalar uchun esa T_sh va T ₀ ning molekulyar massaga qarab o`zgarishi turlicha bo`ladi: molekulyar massaning oshishi bilan T ₀ kattalashib borsa T_sh deyarli o`zgarmay qoladi.
4-rasmda keltirilgan termomexanik egri chiziq, ma`lum darajada ideallashtirilgan. Aslida esa polimerning termomexanik egri chizig`i zanjirsimon molekula zvenolarining kimyoviy tarkibi va tuzilishiga qarab o`zgaradi.
Polimerlarning shishasimon holati.
Polimer shishalar past molekulyar shishalardan farq qilib, tashqi kuch ta`sirida yaxshi deformatsiyalana oladi. Polimer shishalarning bu xususiyatini tushunish uchun past molekulyar oddiy moddalar va polimerlarning shishalanish jarayomi bilan tanishish zarur.
Past molekulyar birikmalar yuqori elastik holatga ega bo`lmaganligidan, oquvchan holatdan to`g`ridan to`g`ri shishasimon holatga o`tadi va bu holatda molekulalarning harakatchanligi yo`qoladi. Natijada molekulalarning tashqi kuch ta`siridagi xar qanday o`rin almashinishi ularning o`zaro bog`ining buzilishiga va demak, material butunligining saqlanmasligiga sabab bo`ladi. Shuning uchun xam past molekulyar shishalar tashqi kuch ta`sirida darrov sinib ketadi, ya`ni u juda mo`rt bo`ladi. Polimerda esa suyuq holatdan shishasimon holatga yuqori elastik holat orqali o`tiladi: bunda polimer o`z elastikligini yo`qotishi uchun uning qayishqoqligi butunlay yo`qolishi kerak.