Polimer Materiallar fanidan bajargan

2-rasm. Chiziqsimon amorf (1) va kristall (2) polimerning termomexanik egri chizig`i.
Quyida chiziqsimon amorf polimer uchun xos bo`lgan termomexanik egri chiziq berilgan. Past haroratda T_sh nuqtagacha deformatsiya oz va qaytar bo`lib, jism qattiq holatda bo`ladi. Shartli ravishda T_sh (shishalanish harorati) bilan belgilangan bu oraliqda polimer shishasimon holatda bo`ladi.
Harorat ko`tarilishi bilan deformatsiyalanish ham asta sekin ko`tarila boradi, qattiq va mo`rt jism yumshoq va elastik bo`la boradi. Bu oraliq yuqori elastik holat bo`lib, qaytar deformatsiyaga egadir va shartli ravishda T₀ (oquvchanlik harorati) bilan belgilanadi. Shunday qilib, T_sh va T ₀ orasida polimer yuqori elastik holatda bo`ladi.
Harorat yana ko`tarilganda qaytmas deformatsiya qovushqoq-oquvchanlik vujudga kelganligidan deformatsiya miqdori juda tez oshib ketadi, harorat T₀ dan yuqori bo`lganda polimer qovushqoq – oquvchan holatga o`tadi. Shunday qilib, chiziqsimon amorf polimer qizdirilgan shishasimon holatdan yuqori elastik holat orqali qovushqoq – oquvchan holatga o`tadi. Bir holatdan ikkinchi holatga o`tishda ma`lum harorat oralig`i mavjud bo`ladi. Bu oraliqlarning harorat shkalasidagi o`rni polimerning tuzilishi va kimyoviy tarkibigagina bog`liq bo`lmay, balki berilayotgan maxanik kuch tezligiga ham bog`liqdir. 3-rasmda termomexanik egri chiziqqa ta`sir etuvchi kuch teligi berilgan.

3-rasm. Termomehanik egri chiziqqa mexanik chastota (v) ning ta`siri.
(v1˂v2˂v3˃v4)
Undan ko`rinadiki, ta`sir etuvchi kuch tez-tez takrorlanganda yuqori elastiklik va plastik deformatsiya yuqori haroratda nomoyon bo`la boshlaydi. Shishalanish haroratining ta`sir etuvchi kuch tezligiga bog`liqligi bu haroratning fazaviy o`zgarish haroratlaridan tubdan farq qilishini ko`rsatadi. Fazaviy o`zgarishlar faqatgina termodinamik parametrlar bilan belgilansa, amorf polimerlardagi fazaviy o`zgarish termodinamik parametrlar bilan emas, balki deformatsiyaning dinamik sharoiti bilan belgilanadi.
Amorf polimerlarning bu uch fizik holatini alohida-alohida o`rganishga kirishishdan oldin molekulyar massaning T<sub>sh</sub> va T<sub>0</sub> ga ta`sirini hamda yuqori elastik holatning harorat oralig`ini tekshirib chiqamiz.