Pán: Baslawısh tálim pánler teoriyası 1-Seminar jumis Tema: Tildi

Pán:Baslawısh tálim pánler teoriyası 2-Seminar jumis Tema: Soz shaqaplarindagi morfonologiyaliq alternaciyalar

Orınlaǵan: Tálim hám tárbiya teoriyası hám metodikası (baslanǵısh tálim) 1-basqısh magistranti Bazarbayeva Ulbolsin

Jobası:

• Morfologiya tarawi haqqinda tusinik ;
• Grammatikaliq mani ham forma ;
• Grammatikaliq kategoriya haqqinda tusinik;
• Soz shaqaplari ham olardin klassifikaciyasi.

MORFOLOGIYA bul sozdin formasi haqqindagi grammatikaliq ta’liymat. Onda tiykarinan leksika-grammatikaliq kategoriyalar bolgan soz shaqaplari uyreniledi. Morfologiya grekshe morfo-forma, logos-ilim degen sozlerden kelip shiqqan, yagniy sozdin formasi haqqindagi grammatikaliq ta’liymat degendi bildiredi.

Hazirgi waqitta barliq qosimtalar ushke bolinedi
Soz jasawshi qosimtalar
Forma jasawshi qosimtalar
Soz ozgertiwshi qosimtalar
N.A.Baskakov
Soz ozgertiwshi qosimtalar morfologiya tarawinda uyreniledi. N.A.Baskakov bul qosimtalardi “Sintaksislik qatnas bildiriwshi morfemalar” dep ataydi ham olardi 1) predikativlik qatnas bildiriwshi morfemalar (koplik ham betlik jalgawlarin) 2) atributivlik qatnas bildiriwshi morfemalar (tartim ham seplik jalgawlarin) dep ekige boledi.
Grammatikaliq manistin belgili bir grammatikaliq qurallar arqali bildiriliwi, bir sozdin leksikaliq jaqtan birdey bolip, al grammatikaliq jaqtan har qiyli boliwi: mektebim, mektebin, mektebi, mektebimiz, mektepleri h.t.b.
Sozdin formasi
Tildegi sozlerdin grammatikaliq manisi eki turli usil menen bildiriledi
Analitikaliq
Sintetikaliq

Grammatikaliq kategoriya – grammatikaliq mani menen grammatikaliq formanin birligi.

Grammatikaliq kategoriya tomendegi talaplarga juwap beriwi kerek:

• 1) grammatikaliq manini bildiriwshi arnawli forma boliwi kerek;
• 2) bir grammatikaliq kategoriya ishindegi grammatikaliq maniler en keminde ekew boliw kerek;
• 3) olar bir-birine qarama-qarsi qoyilip, appoziciya duziwi shart.

Morfemali-morfologiyaliq

So’z jasaw

Sintaksislik