Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi

Mavzuga oid namunaviy masala va mashqlar yechish

1-masala. 25 kg pirit (FeS₂) yonishidan hosil bo‘lgan oltingugurt gazidan necha kg sulfat kislota tayyorlash mumkin? (Mr(FeS₂)=120 g/mol, Mr(SO₂)=64 g/mol)

Yechish. Jarayon reaksiyasi quyidagicha:

4FeS₂ +11O₂ = 2Fe₂O₃ + 8SO₂

m(FeS₂)=4· 120=480 kg m(SO₂)=8· 64=512 kg

480 kg 512 kg

25 kg x = 26,67 kg
2SO₂ + O₂ + 2H₂O = 2H₂SO₄

m(SO₂)=2 · 64=128 kg m(H₂SO₄)=2 · 98=196 kg

128 kg 196 kg

26,67 kg x = 40,8 kg

Javob: 40,8 kg sulfat kislota tayyorlash mumkin.

2-masala. Sig‘imi 40 litrli po‘latdan yasalgan avtoklavda 150 atmosfera bosim va 27⁰ C haroratda gazsimon kislorod bor. Avtoklavdagi kislorodning miqdorini (mol) va massasini (kg) aniqlang.

Yechish. Berilgan: P=150 atm, V=40 litr, P₀=1 atm, T=273 + 27=300⁰K, n=?, m = ?

Kislorodning n.sh. dagi hajmini (V₀) quyidagi formuladan topamiz:

PV = _{ } ; V₀ = _{ } = _{ } = 5460 litr

Kislorodning mol miqdorini aniqlaymiz:

22,4 litr 1 mol

5460 litr x = 243,75 mol

Kislorodning massasini aniqlaymiz:

1 mol 32 g

243,75 mol x = 7800 g = 7,8 kg.

Javob: Avtoklavda 243,75 mol va 7,8 kg kislorod bor.

3-masala. Hajmi 30 litr bo‘lgan po‘lat ballondagi karbonat angidrid gazi 27⁰C haroratda va 250 kPa bosimda qanday massani egallaydi? (universal gaz doimiysi R=8,31)

Yechish. Berilgan: V=30 litr, P=250 kPa, T=273+27=300⁰K, M(CO₂)=44g/mol, R=8,31; m=?

m = _{ } = _{ } = 132,37 g ≈132,4 g