Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi

V
to‘g‘ri reak.
 = k
to‘g‘ri
 [P
A
]
a
 ∙ [P
B
]
b
(5.5.1) 
Bu yerda: k – reaksiya tezligi doimiysi; [P
A
] va [P
B
] lar – A va B gazlarning 
parsial bosimlari, [kPa]; a, b – reaksiyadagi stexiometrik koeffitsientlar.
Teskari reaksiya tezligi esa faqat C gazning bosimiga bog‘liq:
V
teskari reak.
 = k
teskari
 [P
C
]
c
(5.5.2) 
Ushbu formulalardan nafaqat gazsimon birikmalarning, balki qattiq va suyuq 
fazada oqib o‘tayotgan jarayonlarning ham tezligini hisoblab topish mumkin. 
Bunda qattiq moddalarga bosim emas faqat konsentrasiyasi bo‘yicha hisoblab 
topiladi. Chunki bosim faqat gazsimon moddalarga tegishli bo‘lib, qattiq 
moddalarga ta’sir qilmaydi.
Mavzuga oid namunaviy masala va mashqlar yechish 
1-masala. 
2CO + O
2
→ 2CO
2
reaksiyasining tezlik doimiysi 1,2 ∙ 10
-3
ga teng 
bo‘lib, shu reaksion sistemada is gazi (CO) ning konsentrasiyasini uch marta va 
kislorodning konsentrasiyasini ikki marta oshirilsa, oksidlanish reaksiyasining 
tezligi qanday o‘zgaradi?
Yechish. Ushbu reaksiya uchun tezlik formulasi quyidagicha:
V
to‘g‘ri reak.
 = k
to‘g‘ri
 [C
CO
]
2
 ∙ [Co
2
]
1
Bu yerda: C
CO
va Co
2
– lar CO hamda O
2
larning konsentrasiyalari.
Masala sharti bo‘yicha C
CO
= 3 marta oshirilgan, Co
2
= 2 marta oshirilgan va 
k
to‘g‘ri
= 1,2 ∙ 10
-3
bo‘lsa, u holda reaksiya tezligi quyidagiga teng:
V
to‘g‘ri reak.
= 1,2 ∙ 10
-3
∙ [3]
2
∙ [2]
1
= 0,0012 ∙ 9 ∙ 2 = 0,0216 marta ortadi.
Javob: is gazining oksidlanish reaksiyasi 0,0216 marta tezlashadi.