Pirometallurgik jarayonlarning turlari Gidrometallurgik jarayonlarning turlari Elektrometallurgik jarayonlarning turlari

Oksidlab kuydirish – sulfidli va arsenidli (mishyakli) ruda va boyitmalarga ishlov berish keng tarqalgan. Kuydirishning maqsadi mahsulot tarkibidagi oltingugurt va mishyakni to’liq yoki qisman gaz fazaga o’tkazib, asosan oksid, ayrim xollarda sulfat holidagi metalni olishdir. Kuydirish natijasida oltingugurt gaz fazasiga SO₂ shaklida, mishyak uchuvchan As₂O₃ shaklida o’tadi:
2MeS + 3O₂ = 2MeO + 2SO₂,
MeS + 2O₂ = MeSO₄
Oksidlovchi kuydirish shixtasi tarkibiga turli metallarni sulfidlari (pirit, xalkopirit, xalkozin, kovellin, bornit, sfalerit, galenit, ayrim hollarda arsenopirit, surma yaltirog’i va boshqalar), jins hosil qiluvchi minerallar (kvars, oxaktosh, glinazem, kremnazem va boshqalar), uncha ko’p bo’lmagan miqdorda sulfatlar, nodir metallar, namlik va boshqalar kiradi.
Mahsulotlarni gidrometallurgik ishlov berishga tayyorlash uchun sulfatlovchi kuydirish qo’llanadi. Bu jarayonda ajratilishi kerak bo’lgan metallar suvli eritmalarda oson eruvchi birikmalar (sulfatlar va oksidlar) shakliga, hamda qiyin eruvchi oksidlar shakliga o’tkaziladi.
Sulfatlovchi kuydirish shixtasi, oksidlovchi kuydirish shixtasidan keskin farq qilib, faqat ruda yoki konsentratdan iborat bo’ladi.
Tiklovchi kuydirish temir rudalari: qizil va qo’ng’ir temirtoshni qayta ishlash uchun qo’llanadi. Natijada, magnitlanmaydigan oksidlar Fe­₂O₃ va Fe­₂O₃·N₂O magnetit holiga o’tadi:
Fe­₂O₃ + CO = Fe­₃O₄ + CO₂,
bu esa temir rudalarini boyitishning eng samarali usuli – elektromagnit boyitishni qo’llash imkoniyatini yaratadi.
Tiklovchi kuydirishning yana bir turi velslashdir. Bu qattiq fazadagi bir qator metall oksidlarini ugletermik tiklash jarayoni bo’lib, yuqori haroratda vozgon holida gaz fazaga o’tadi. Bunday nisbatan uchuvchan metallar guruhiga Hg, Cd, Na, Zn, Mg kiritish mumkin. Velchlash jarayoni rux ishlab chiqarishda (t_qaynash=907⁰C) keng qo’llanadi. Rux bilan birga kadmiy, ayrim hollarda qo’rg’oshin vozgon holida o’chadi. Ushlab olingan vozgonlardan metall gidrometallurgik qayta ishlash usuli bilan ajratib olinadi.