Пән: География

Baffort ball	Samal atı	Samal tezligi m/sek	Baffort ball	Samal atı
Samal tezligi m/sek
0	Shtil`	0-0,2	7	Ju`da` ku`shili	13,9-17,1
1	Sokin	0,3-1.5	8	Boran	17,2-20,7
2	Jen`il	1,6-3,4	9	Qattı boran	20,8-24,4
3	Shabada	3,4-5,4	10	Dawıl	24,5-28,4
4	Ku`shsiz	5,5-7,9	11	Ku`shili dawıl	28,5-32,8
5	Ortasha	8-10,7	12	Apatshılıq da`rejedegi dawıl	32,8 den joqarı
6	Ku`shili	10-13.8

Hawa massaları. Troposfera hawasının` temperatwrası, ıg`allıg`ı, samallar ha`m basqa qa`siyetlerine qaray bir-birinen parıqlanatug`ın u`lken bo`limleri hawa massaları delinedi. Hawa massaları qaysı geografiyalıq ken`liklerde payda bolıwına qarap arqa ta`repte arktikalıq, ortasha poyasta ortasha, tropikalıq u`lkelerde tropikalıq, ekvator a`tirapında ekvatorial hawa massalarına bo`linedi. Hawa massaları okeanlar ha`m qurg`aqlıq u`stinde payda bolıwına qarap, ten`iz ha`m kontinental hawa massalarına bo`linedi.
Kontinetlerdin` yaki muzlar menen qaplang`an okeanlardın` u`stinde qa`liplesetug`ın hawa masaların kontinental` hawa massaları dep ataydı.
Hawa frontları. Ha`r qıylı o`zgesheliklerge iye bolg`an hawa massaları bir-biri menen qosılg`an orınlarda aralıq zona, yag`ınıy hawa frontı payda boladı. Hawa frontında 2 tu`rli hawa massası o`z-ara ta`sir etisedi. Na`tiyjede hawa-rayı tez o`zgeredi. Front zonası qaysı hawanın` ku`shili ekenligine qarap jıllı yamasa suwıq frontlar dep ataladı.
Jıllı fronta – suwıq hawa menen qaplang`an jerge jıllı hawa basıp kirip, hawa rayının` a`ste aqırın jılıwına sebep boladı.
Suwıq fronta kerisinshe – hawa ray tez o`zgeredi, temperatura keskin pa`seyedi, jawın shashın boladı.
Front zonasının` tu`rli bo`limlerinde atmosferada diametri bir neshe ju`z, ha`tteki mın`lag`an kilometrge ten` ju`da` u`lken hawa iyrimleri ushırasadı.
Front zonasında orayında hawa basımı pa`s bolıp, a`tirapqa qaray artıp baradı ha`m hawa a`tiraptan orayg`a qaray saat strelkasının` bag`ıtına keri bag`ıtta ha`reket etedi. Bunday hawa iyrimleri tsiklonlar dep ataladı.
Front zonasında atmosfera basımı oraydan a`tirapqa qaray kemeyip baratug`ın, samallar saat strelkasının` bag`darında esetug`ın hawa iyrimleri antitsiklon dep ataladı.