Pediatriya

I. O’quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni
Ushbu fan Respublikadagi sog’liqni saqlash tizimida o’tkazilayotgan
isloxatlar kesimida muhim ahamiyatiga ega. Sog’liqni saqlashni birlamchi
bo’g’iniga alohida e’tibor berilishi va umumiy pediatr tayyorlash nuqtai
nazaridan bu fanning ahamiyati oshib bormoqda. SHu munosabati bilan
ushbu dastur birlamchi bo’g’inda sog’lom bolani o’sish va rivojlanishi,
ovqatlantirishi va keng tarqalgan bolalar kasalliklarni oldini olish,
kechishi, davolashi va reabilitatsiya o’tkazishni inobatga olib 5 fanni
qamrab oladi (bolalar kasalliklari propedevtikasi, neonatologiya,
fakultet pediatriya, gospital pediatriya va ambulator pediatriya).
Ushbu fanni uqitish uchun normal anatomiya, normal fiziologiya,
gistologiya, biologiya, bioximiya, biofizika, ichki kasalliklar propedevtikasi
fanlari nazariy zamin bo’lib xizmat qiladi. Pediatriya fani terapiya,
xirurgiya, asab kasalliklari, tibbiyot parazitologiyasi, epidemiologiya,
yuqumli kasalliklar, ichki kasalliklar fanlari uchun zamin bo’lib xizmat
qiladi.
Ijtimoiy va tibbiy-biologik fanlar bilan bir qatorda pediatriya
fani salomatlik va kasallik tug’risida umumlashgan dunyoqarash
poydevorini yaratadi. Mazkur dastur xozirgi zamon pediatriya yutuqlaridan
foydalanilgan, o’quv jarayonida qo’llaniladigan yangi pedagogik
texnologiyalar e’tiborga olingan holda tuzilgan.
Fan o’quv rejaning 5 - blokka taaluqli bo’lib, 2-3-4-5-6 kurslarda
o’qitilishi maqsadga muvofiq, fan oraliq va yakuniy nazorat turlari bilan
yakunlanadi, uni o’qitish uchun anatomiya, fiziologiya, patologik fiziologiya,
farmakologiya, mikrobiologiya, bioximiya kabi fanlar nazariy zamin bo’lib
xizmat kiladi.


II. O’quv fanining maqsadi va vazifasi
Fanni o’qitishdan maqsad: nazariy, uslubiy va amaliy ko’nikmalarni
o’zlashtirish yo’li bilan talabani mustaqil faoliyatga tayyorlash, nazariy va
klinik fanlarni o’zlashtirish uchun zarur poydevor bilimlarni
shakllantirishdir.
Fanning vazifalari:
- talabalarni nazariy bilimlar, amaliy ko’nikmalar, eng ko’p
uchraydigan kasalliklarni kelib chiqish asoslarini,
- kasalxonagacha bo’lgan davrda umumiy tashxislash tamoyillari,
- kasallikni klinik ko’rinishi, laborator va instrumental tekshiruv
usullari, davolashi, reabilitatsiyasi,
- kasalliklarni oldini olish (profilaktika) usullarini;
- sog’lom turmush tarzini targ’ibot qilishni bilishi va ko’nikmalarini
hosil qilish.
Talaba:
- bolalar kasalxonasini tuzilishi,
- O’zbekistonda pediatriyani rivojlanish tarixi,
bola organizmini anatomo-fiziologik xususiyatlari,
- bolalar organizmining asosiy jaroxatlanish simptomlari va
sindromlari, semiotikasi,
- sog’lom va bemor bolalarni ovqatlantirish tamoyillari;
- xomila rivojlanishi - asoslari va unga ta’sir qiluvchi omillar;
- yangi tug’ilgan chaqaloqlarni anatomo-fiziologik xususiyatlarini
nazariy asoslari;
- tibbiyot xodimlari va bemorning qarindoshlari bilan muloqotni etik
va deontologik asoslarini,
- bolalar kasalliklarini xavf omillari, zamonaviy tasnifi, klinik
kechishlari, asoratlari, tashxisot, zamonaviy davolash usullari,
profilaktikasini va sog’likni qayta tiklashni nazariy asoslari, chora
tadbirlari, usullari to’g’risida;
- ambulator sharoitida uchraydigan bolalar kasalliklarni
epidemiologiyasi;
- ambulator sharoitida uchraydigan bolalar kasalliklarni etiologiyasi
va patogenezi;
- bemorlarni poliklinika sharoitida reabilitatsiyasi va dispanser
kuzatuvi qoidalari haqida tasavvurga ega bo’lishi;
1. bolalar kasalxonasini ishlash tamoyillari,
2. kasallik tarixini to’ldirish qoidalarini,
3. bolalardan anamnez yig’ishni o’ziga hos xususiyatlarini, ob’ektiv
tekshirish qoidalari va ketma ketligini,
4. umumiy qon, siydik, axlat tahlillarini interpretatsiya qilishni,
5. bolalarga belgi, simptom, sindromlarga ko’ra birlamchi sindromal
tashxis kuyishni,
6. bir yoshgacha bolalarni ko’krak bilan boqishni zamonaviy
tamoyillarini,
7. sun’iy va aralash ovqatlantirish qoidalarini,
8. bir yoshdan katta bolalarni ovqatlantirishni o’ziga xos
hususiyatlarini,
9. sut maxsulotlari va kushimcha ovqat tayyorlash texnologiyalarini;
10. yangi tug’ilgan chaqaloqlik davri kasalliklari etiologiyasi, patogenezi,
klinikasi, diagnostikasi va profilaktikasi;
11. yangi tug’ilgan chaqaloqlar birlamchi reanimatsiyasi asoslari;
12. bolalarning nafas a’zolari, yurak qon-tomir tizimi, -ichak
kasalliklari, buyrak, qon kasalliklari, allergik kasalliklarda zamonaviy
tashxis qo’yish usullarini, davolashning zamonaviy usullarini,
profilaktik chora-tadbirlarni amalga oshishini;
13. tor mutaxassislar maslaxatiga ko’rsatmalar berishni;
14. bolalarda tez-tez uchraydigan nafas a’zolari, yurak kon-tomir
tizimini, oshkozon-ichak, buyrak, kon, allergik kasalliklarida funksional,
laborator-instrumental (rentgenografiya, EKG, UTT, klinik-laborator)
tekshiruvlarni me’yoriy kursatkichlarini va kasalliklardagi
o’zgarishlarini;
15. nafas etishmovchiligi darajasini, surunkali yurak qon-tomir
yetishmovchiligi turlarini va darajalarini, surunkali buyrak
etishmovchiligi darajasini va dializga ko’rsatmani, jigar etishmovchiligi
turlarini;
16. immunologik tekshiruvga ko’rsatmalar, ularning me’yoriy
Ko’rsatkichlarini va kasalliklardagi o’zgarishlarini; immunokorregirlovchi
davo turlarini;
17. allergologik kasalliklarda sinamalarni o’tkazish va maxsus davolash
usullarini, tashxislash, qiyosiy tashxislash, davolash va profilaktika
tadbirlarini;
18. aholi orasida kasallikni oldini olish (profilaktika) tamoyillari;
19. kasalliklarni klinik kechishini o’ziga xos xususiyatlari;
20. bemorlarni ambulator sharoitida davolash tamoyillari va usullarini
21. dispanser nazorati va reabilitatsiya o’tkazishni bilishi va ulardan
foydalana olishi;
22. bolalarda antropometriya (tana vaznini, buy uzunligini, bosh, ko’krak
qafasi, elka aylanalari) ni o’tkazish;
23. bolalar va o’smirlarda jismoniy va asab ruxiy rivojlanishni
baxolashni zamonaviy usullari,
24. sog’lom va bemor bolalarni teri, teri osti yog’ qavatini (terini umumiy
Ko’rikdan o’tkazish, elastikligi, namligi, xaroratini, yumshoq to’qimalar
turgorini, teri osti yog’ qavati qalinligini, dermografizm, qon-tomirlar
mo’rtligini aniqlash simptomlarini: bolg’acha, chimchilash, tasma -
Konchalovskiy-Leede),
25. soglom va bemor bolalarni suyak-mushak tizimini (suyak-mushak
tizimini kurikdan utkazish, bosh suyagi palьpatsiyasi, raxitik tasbexlar,
bilakuzuklar, marvarid iplarini pal’pator aniqlash, epigastral burchakni, “tizza kopqog’ini chayqalish”, flyuktuatsiya simptomlarini, mushaklar kuchi,
tonusini aniqlash, traksiya, kaytalama simptomlari),
26. sog’lom va bemor bolalarni nafas tizimini (kurikdan utkazish,
palьpatsiya: ovoz dirillashi, kukrak kafasi elastikligi va rezistentligi,
ogrikli nuktalar, teri burmalari kalinligini aniklash; perkussiya:
solishtirma, topografik upkani pastki chegaralarini, upka uchini, Krenig
maydoni, upka ekskursiyasini; auskulьtatsiya: bronxial, vezikulyar nafas
eshitish soxalarini aniklash, tashki nafasni funksional tekshirish
usullari: spirometriya, pikfloumetriya),
27. sog’lom va bemor bolalarni yurak qon-tomir tizimini (ko’rikdan
o’tkazish, pal’patsiya: pul’s, yurak uchi turtkisi, yurak turtkisi; perkussiya:
yurakni nisbiy va absolyut chegaralarini, tomirlar tutami kengligini,
yurakni kundalang kesimini; auskul’tatsiya: yurak tonlari eshitish
nuqtalari, katta qon-tomirlar - son arteriyasini, arterial bosimni o’lchash),
28. soglom va bemor bolalarni xazm tizimini (ko’rikdan o’tkazish,
pal’patsiya: qorinni yuzaki, Obrazsov-Strajesko usuli buyicha yo’g’on ichak,
jigarni, mezenterial limfa tugunlarni, og’rikli nuqtalarni, Merfi,
Myussi, Ortner-Grekov, Mendel, Boas, flyuktuatsiya simptomlarini;perkussiya: kichik yoshdagi bolalarda jigarni, katta yoshdagi bolalarda Kurlov
usuli bo’yicha jigarni, qorin bo’shlig’ida erkin suyuqlikni perkutor
aniqlash; auskul’toaffriksiya),
29. sog’lom va bemor bolalarni siydik xosil qilish va ajratish tizimini
(ko’rikdan o’tkazish, palpatsiya: buyrakni Obrazsov-Strajesko, Gyuyon,
Botkin usuli buyicha, siydik qopini, siydik yo’li og’riqli nuqtalarini,
perkussiya: siydik qopini, Pasternatskiy simptomi),
30. sog’lom va bemor bolalarni qon yaratish tizimini (ko’rikdan o’tkazish,
palpatsiya: periferik, mezenterial limfa tugunlari, taloq, perkussiya:
taloq)
31. bolani ko’krakka qo’yish, “Kenguru” texnikasini, ko’krak sutini sog’ish,
bolani shishachadan ovqatlantirish;
32. yangi tug’ilgan chaqaloqni jismoniy rivojlanishi va yetukligini
baholash;
33. sog’lom va kasal chaqaloqni ovqatlantirish usullarini qo’llash; yangi
tug’ilgan chaqaloqni parvarishlash asoslari;
34. yangi tug’ilgan chaqaloqlik davri patologik xolatlari diagnostikasi;
yangi tug’ilgan chaqaloqlarni reanimatsiyasi asoslari va usullari;
35. Kramer shkalasi yordamida sariqlik darajasini;
36. Oila sharoitida epidemiyaga qarshi va profilaktik tadbirlarni
tashkil qilish;
37. Yangi tug’ilgan chaqaloqlarni immuno profilaktikasini o’tkazishni;
38. Kasallik tarixida kundaliklarni, epikrizlarni yozish, tekshiruv
rejasini tuzish va natijalarni taxlil kilish;
39. Qonni umumiy taxlilini, bioximik taxlili, gemogramma,
mielogramma, koagulogramma natijalarni, qon oqish va ivish vaqtini
tahlil qilish, qon guruxini va rezus-faktorni interpretatsiya kilish;
40. Spirometriya, pikfloumetriya, teri sinamalarini o’tkazish; peshobning,
najasning umumiy va bakteriologik taxlilini interpretatsiya qilish;
sutkalik diurez monitoringi