Pedagogning kasbiy kompetentligi va mahorati

Bajardi: Yuldasheva Zuxra

MAVZU:Inson motivatsiyasining tarixiy tafakkuri
REJA:
1

• Motivatsiya haqida Motivatsiya haqida allomalarning fikrlari

2

• Sobiq sovet va garb olimlarining motivatsiya haqidagi qarashlari

MAVZUNING MAQSADI

Motivatsiya psixologiyasi mehnatning asosiy ob'ekti inson (shifokorlar, o'qituvchilar, menejerlar, rahbarlar va boshqalar) bo'lgan ijtimoiy tipdagi kasblar vakillari uchun alohida ahamiyatga ega. Aslida, inson bilan samarali ijtimoiy o'zaro munosabat (shu jumladan bola, o'smir, yoshlar bilan ijtimoiy-pedagogik o'zaro munosabat) uning motivatsiyasining o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olmasdan mumkin emas. Ob'ektiv ravishda mutlaqo bir xil harakatlar orqasida, insonning harakatlari butunlay boshqacha sabablar bo'lishi mumkin, ya'ni. bu harakatlarning rag'batlantirish manbalari, ularning motivatsiyasi butunlay boshqacha bo'lishi mumkin.

Motivatsiya
Motivatsiya inson xulq atvori, uning bog`lanishi, yo`nalish
Zamonaviy talaba shaxsining motivatsion sohasini shakllantirish muammosi ijtimoiy rivojlanishning hozirgi sharoitida psixologiya fanida ayniqsa dolzarb bo'lib bormoqda. Psixologik-pedagogika fanida shaxsiy yondashuvning o'sishi shaxsning motivatsion sohasiga, kasbiy rivojlanishda uni shakllantirish omillari, shartlari va vositalariga chuqur qiziqish uyg'otdi. Talaba shaxsining motivatsion sohasini o'rganish muammosi eng ko'p talab qilinadi, chunki ko'pgina qadriyat yo'nalishlarining ahamiyatini qayta baholash, jamiyatdagi o'z o'rnini qayta ko'rib chiqish, hayot natijalari uchun mas'uliyatni o'z zimmasiga olish shaxs motivlarida yashiringan bo'lib, nafaqat bilim, balki ularni shakllantirishni boshqarishni ham talab qiladi.
KOMPETENSIYA TUSHUNCHASI -
Motivatsiya inson xulq atvori, uning bog`lanishi, yo`nalishi va faolligini tushuntirib beruvchi psixologik sabablar majmuini bildiradi. Psixologiyada motivlashtirish deganda psixologik hodisalarning o`zaro mustaqil bog`langan, lekin bir-biriga to`la mos kelmaydigan nisbatan mustaqil uchta turi tushuniladi; a) Individning ehtiyojlarini qondirish bilan bog`liq bo`lgan faoliyatga undovchi sabablar sifatidagi motivlashtirishdir. Faollik holatini paydo bo`lishini subektiv ehtiyojlarini izohlab beradi. b) Motivlashtirish faollik kimga qaratilgani boshqa xulq-atvor emas, balki xuddi shunaqasi tanlaganligini izohlab beradi. Motivlar xulq-atvor yo`nalishini tanlashni belgilaydigan sabablardir
Shaxsning motivatsion sohasini o'rganishning o'ziga xosligi shundaki, so'nggi paytlarda psixologlar (K.A.Abulxanova-Slavskaya, E.P.Ilyin, V.G.Leontiev, A.K. Markova V.D. Shadrikov va boshqalar) o'rtasida xulq-atvor va shaxs faoliyati motivatsiyasiga qiziqish kuchayganiga qaramay. hozirgi kunga qadar ushbu hodisaning psixologik tabiati masalasi munozarali masalalardan biri bo'lib qolmoqda va chuqur nazariy va uslubiy o'rganishni talab qiladi. Shaxsning ehtiyoj-motivatsion sohasi qadimgi yunon falsafasi davridan to hozirgi davrgacha (Aristotel, I. Kant, N. A. Berdyaev, R. Dekart, M. Monten, Platon, G. Riker), empirik psixologiya (K. Byuler, E. Torndik, E. Spranger, Z. Freyd, K. Levin), rus psixologiyasi tarixi (P.K. Anoxin, P.P. Blonskiy, L.I.Bojovich, L.S. , K.N.Kornilov, P.F.Kapterev. , BC Merlin, II Pirogov, IA). Mahalliy va xorijiy psixologiyada "shaxsning motivatsion sohasi" toifasi shaxs kontekstida ko'pchilik tomonidan ko'rib chiqiladi.
Shaxsning motivatsiyasi va motivatsion sohasini nazariy tahlil qilish va tadqiq qilish tushunchalar va metodologik asoslardan foydalanish zaruratini tug'dirdi. Muammoning nazariy tahlili insonning motivatsion sohasi umuman shaxsiy rivojlanish jarayonini belgilaydigan tarkibiy va yaxlit shakllanish degan tadqiqot gipotezasini shakllantirishga imkon berdi.

Amaliy tadqiqotlar shuni tasdiqladiki, insonning motivatsion sohasi dinamik xarakterga ega. Talaba shaxsining motivatsion sohasini shakllantirish, uning etarli psixologik ta'sir vositalari sharoitida ishlashi psixologik omillarning maqsadli ta'siri orqali amalga oshiriladi. Tadqiqotda birinchi kursdan beshinchi kursgacha bo'lgan davrda o'quvchi shaxsining motivatsion sohasini shakllantirishning psixologik omillari, sharoitlari va vositalari aniqlandi.
Motivlarning turlari. Turli kasb egalari faoliyati motivlarini o`rganishda motivlar xarakterini bilish va ularni o`zgartirish muammosi ahamiyatga ega. Shunday motivlardan biri turli xil faoliyat sohalarida muvaffaqiyatga erishish motivi bo`lib, bunday nazariyaning asoschilari amerikalik olimlar D. Maklelland, D. Atkinson va nemis olimi X. Xekxauzenlar hisoblanadi. Ularning fikricha, odamda turli ishlarni bajarishini ta’minlovchi asosan ikki turdagi motiv bor: muvaffaqiyatga erishish motivi hamda muvaffaqiyatsizliklardan qochish motivi. Odamlar ham u yoki bu turli faoliyatlarni kirishishda qaysi motivga mo`ljal qilishlariga qarab farq qiladilar. Masalan, faqat muvaffaqiyat motivi bilan ishlaydiganlar oldindan ishonch bilan shunday ish boshlaydilarki, nima qilib bo`lsa ham yutuqqa erishish ular uchun oliy maqsad bo`ladi. Ular hali ishni boshlamay turib, yutuqni kutadilar va shunday ishni amalga oshirishsa, odamlar ularning barcha harakatlarini ma’qullashlarini biladilar. Bu yo`lda ular nafaqat o`z kuch va imkoniyatlarini, balki barcha tashqi imkoniyatlar — tanish-bilishlar, mablag` kabi omillardan ham foydalanadilar.
Tadqiqot kirish, 2 bob, xulosa va tavsiyalar, xulosa, 20 nomdan iborat adabiyotlar ro‘yxati va ilovadan iborat. Ish hajmi 41 bet, kurs ishi matnida 3 ta jadval mavjud.
Tadqiqotning maqsadi talaba shaxsining motivatsion sohasini o'rganish va uni kasbiy rivojlanishda shakllantirishning psixologik omillari, sharoitlari va vositalarini aniqlash, birinchi kursdan beshinchi kursgacha bo'lgan motivlarning o'zgarishlar dinamikasini kuzatishdan iborat.
Tadqiqot ob'ekti - bu shaxsning motivatsion sohasi.
Tadqiqot predmeti - psixologik omillar, shart-sharoitlar va talabalar shaxsining motivatsion sohasi va uning kasbiy rivojlanishida shakllanishi.
Nazariy va amaliy tahlillar zamonaviy talaba shaxsining motivatsion sohasining psixologik mohiyatini, tuzilishini o'rganib chiqdi, faollik, kommunikativ va hissiy-sensor vositalarining o'quvchi shaxsining motivatsion sohasiga ta'sirini aniqladi.
I bob Motivatsiya tushunchalari 1 Motivatsiya tushunchasi
Psixologiya uchun boshqa fanlar - falsafa, fiziologiya, kibernetikaga qaraganda ko'proq tabiiy til tushunchalarini izohlash zarurati mavjud. Ehtimol, bu motiv, motivatsiya tushunchasida eng aniq namoyon bo'ladi. "Umumiy psixologiya" lug'atida motivatsiya organizm faoliyatini qo'zg'atuvchi va uning yo'nalishini belgilovchi impulslar sifatida belgilanadi. Motivatsiya shaxs faoliyatini, uning xulq-atvori va faoliyatini tartibga solishning etakchi omili sifatida barcha odamlar uchun alohida qiziqish uyg'otadi. Ko'proq darajada, kasbning ijtimoiy turi vakillari.
"Motivatsiya" so'zini birinchi marta A. Shopengauer "Etarli sababning to'rtta printsipi" (1900-1910) maqolasida qo'llagan. Keyin bu atama inson xatti-harakatlarining sabablarini tushuntirish uchun psixologik foydalanishda mustahkam o'rin egalladi.
Zamonaviy psixologiyada motivni tushunishga umumiy yondashuvning o'xshashligiga qaramay, ushbu tushunchani aniqlashning ayrim tafsilotlari va o'ziga xos xususiyatlarida sezilarli farqlar mavjud. Asosan, "motiv" tushunchasiga ta'rifning o'zi ma'lum bir ilmiy muammoni keltirib chiqaradi. Agar motivning eng xarakterli ta'riflarini tahlil qilsak, u umumlashtirilgan shaklda faoliyatning boshqa tarkibiy qismlari, ko'pincha ehtiyoj bilan bog'liq bo'lgan rag'batlantirish sifatida ko'rib chiqilishini ko'rishimiz mumkin. Motivning ba'zi tipologiyalari va ta'riflari:
D.N. Uznadze (1940): «Ehtiyojni qondirish mushkul bo`lgan hollarda, ehtiyoj bevosita amalga oshmay qolganda, u o`ziga xos mazmun tarzida sub`ekt ongida namoyon bo`ladi. Subyekt tomonidan hayajon va keskinlik lahzalarini o'z ichiga olgan norozilik hissi shaklida va ob'ektiv tomondan - harakatni keltirib chiqaradigan muayyan ob'ektiv mazmun shaklida boshdan kechiriladi.
A.Maslou (1954): «Motiv ehtiyojning fiziologik muvozanati holatida ifodalanadi... Motivatsion xatti-harakatlarning reaktsiyasi muvozanatni bartaraf etishga qaratilgan harakatlardan iborat».
D. McClelland (1951): "Motiv kuchli affektiv assotsiatsiyaga aylanadi, maqsadli javobni kutish bilan tavsiflanadi va ma'lum xususiyatlarning zavq yoki og'riq bilan o'tmishdagi bog'lanishiga asoslanadi"A. Vroom (1964): "Motiv - bu shaxsning ixtiyoriy faoliyatning muqobil shakllari orasidan qiladigan tanlovini boshqaradigan jarayon".