Pedagogikasi va psixologiya

Kirish
Bitiruv malakaviy ishi mavzusining dolzarbligi: Ma’lumki,bolaga yoshligidan singdirilgan bilim va ma’naviy qadriyatlar uning kelgusidagi hayotini belgilab berishi sababli o‘zaro va oiladagi munosabatlar, yaqin kishilarga g‘amxo‘rlik qilish, bolalar tarbiyasida milliy tarbiya usullari va zamonaviy pedagoglarning ilg‘or yutuqlaridan samarali foydalanish, rivojlangan bola shaxsini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta’kidlaganidek,”Insoniyat yaratgan bebaho madaniyat durdonalari eng avvalo har qaysi millatning folklor san’atida mujassam topgani hammamizga yaxshi ma’lum. ... Folklor san’ati, ta’bir joiz bo‘lsa, bu – insoniyatning bolalik qo‘shig‘idir”¹.
Boshlang‘ich ta’lim tarbiya darslarida bolalarni vatanparvar,insonparvar, mehnat- sevar,ma’nan yetuk, axloqan yuksak insonlar bo‘lib voyaga yetishi ko‘p jihatdan oilada va ta’lim-tarbiya jarayonida ularga berilgan mana shu bolalik qo‘shig‘I bo‘lgan folklor asarlaridan ta’lim-tarbiya tizimida samarali foydalanishga bog‘liqdir.
Bu O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2019-yil 3 maydagi PQ-4307-son qarori ijrosini ta’minlash,shuningdek, yoshlarni mustaqil hayotga dunyoqarashi keng,faol fuqarolar etib tarbiyalash maqsadida qabul qilingan – Uzluksiz ma’naviy tarbiya konsepsiyasi” da ham o‘z aksini topgan².
Konsepsiyaning beshinchi bobida aynan ta’lim tizimida uzluksiz ma’naviy tarbiyani amalga oshirish,bu davrdan boshlab bolalarda ijobiy xulq motivlarini, “O‘zbekiston mening Vatanim!” tuyg‘usini shakllantirish, ularda davlat ramzlariga hurmat hissini tarbiyalash,o‘g‘il bolalarda mardlik,shijoat,milliy g‘urur,qat’iyat,tadbirkorlik,oriyat, qizbolalarda ibo,hayo,qanoat,mehnatsevarlik kabi ma’naviy-axloqiy fazilatlarni shakllantirishda”Bola aziz,odobi undan aziz” mavzusida ertak, matal, afsona, doston, maqollardan foydalanib,boshlang‘ich ta’lim o‘qituvchilari va ota-onalar uchun alohida uslubiy ishlanmalar ishlab chiqish va amaliyotga tatbiq etish bugungi kunning muhim vazifalari sifatida belgilab berildi.
Jamiyatimizdagi yoshlarni axloqiy sifatlarini shakllantirishda tarbiyaning vazifalari keng va ko‘p qirrali ekanligini unutmasligimiz kerak.Demak, qanday odamni tarbiya qilish darkor,tarbiya natijasida inson qanday bo‘lishi kerak,degan savollarni avvaldan tasavvur etish zarur. Bunda xalq og‘zaki ijodi namunalaridan foydalanish orqali o‘quvchilarda axloqiy tarbiya sifatlarini tarkib toptirish katta ahamiyat kasb etadi. Bu jamiyatning komil insonni tarbiyalashdek maqsadiga mos kelishi kerak.
Ziyolilar va o’qituvchilarning asosiy vazifalaridan biri ham o’tmish ma’naviy merosimizni yosh avlodga yetkazish va buni yetkazishning yanada samarali usullarini ishlab chiqishdan iboratdir.Boshlang‘ich ta‘lim tizimida tarbiya darslarni tashkil etishda xalq og’zaki ijodi namunalaridan foydalanish orqali o‘quvchilarnining ta’lim-tarbiya berish – pedagogikada dolzarb masalalar sirasiga kiradi.
Boshlang‘ich sinf tarbiya darslari jarayonida xalq og’zaki ijodining qimmatli xazinasidan foydalanish yo’llarini, metodikasini ishlab chiqish pedagogikadagi dolzarb vazifalar qatorida turibdi.Хalq og’zaki ijodining yorqin sahifalari - kabi xalq tomonidan yaratilgan dostonlar, qo’shiqlar, aytishuvlar, ulanlar, maqollar, topishmoqlar, ertaklar o’quvchilarni tarbiyalashda kuchli manba bo’lib hisoblanadi. Ayniqsa, ulardagi axloqiy sifatlarning ulug’lanishi, axloqiy tarbiya turlarining mavjudligi bolalarga kuchli tarbiyaviy ta’sir ko’rsatadi.Biroq, shu narsani ta’kidlash joizki, boshlang‘ich sinf tarbiya darslarida xalq og’zaki ijodidan samarali foydalanish orqali ta‘lim-tarbiya jarayonini amalga oshirish masalasi to’laqоnli amalga oshirilmaganligini o’rganish maqsad qilib olingan.