Pedagogikasi


Г.Н.Волков,  Г.Д.  Баубекова Э тноп едагоги ка-Т .:  ФАН,  2000,  стр.82



Download 3,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet97/107
Sana29.12.2021
Hajmi3,59 Mb.
#80238
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   107
Bog'liq
Xalq pedagogikasi.Mutalipova M.J

Г.Н.Волков,  Г.Д.  Баубекова Э тноп едагоги ка-Т .:  ФАН,  2000,  стр.82
124


Demak,  oilaviy-kundalik  udum larda  bola  sog‘lig‘ini  saqlash  va 
gigiyena  qoidalariga  rioya  qilish  bo'yicha  asrlar  davom ida  o ‘ziga  xos 
tajriba  y ig ‘ilgan  bo‘lib,  undan  hozirgi  kunda  ham  ta ’lim-tarbiyada 
foydalanishim iz mumkin.
Zam onaviy  pedagogik  fanlar  va  oilada  bola  tarbiyasi  am aliyotining 
rivoji  uchun shuni  ta ’kidlash joizki,  deyarli  barcha  xalqlar,  shu jum ladan 
o ‘zbek  xalqiga  oila  qurish,  onalik,  bola  tu g ‘ilishi  va  uni  beshikdanoq 
tarbiyalash, 
bolalam i 
shaxslararo 
m unosabatlarga 
va 
m ehnatga 
tayyorlash  bilan  bog‘liq  sogMiqni  saqlashga  oid  ko‘plab  urf-odatlar, 
a n ’analar m a’lum.
O 'zb ek  
xalqi 
o 'zin in g  
shaxsiy 
tajribasiga 
k o ‘ra  insonning 
jam iyatdagi  hayotini  ta ’m inlash  uchun  eng  avvalo  m ustahkam   so g‘liq, 
jism oniy  chiniqqanlik,  harakatchanlik  va  h.  m uhimdir,  degan  xulosaga 
keldi.  Bu  xislatlar esa  bolada  turli  y o ‘llar va vositalar orqali  shakllanadi. 
M asalan,  yangi  tu g ‘ilgan  chaqaloqni  cho‘miltirish,  y o ‘rgaklash,  o 'z  
vaqtida  ovqatlantirish  (em izish),  y o ‘rgaklashdan  oldin  gim nastika 
mashqlarini  qildirish  -   xalq  onalik  tarbiya  m aktabining  muhim   tarkibiy 
qismidir.
0 ‘zbek  xalqi  bolaning  dunyoga  kelgan  birinchi  kunidanoq  uning 
sog'ligi  haqida  qayg‘urganlar.  Bu  juda  ko‘p  xalq  urf-odatlarlarida  o ‘z 
aksini  topgan.  Masalan,  bola  tu g ‘ilgan  dastlabki  soatlardayoq  uni  tuzli 
suvda  cho'm iltirilgan,  shunda  bola  terisi  butun  um rga  «mustahkam» 
bo‘ladi  deyilgan.  S o‘ng  uning  chillasi  chiqquncha yoniga  onasi,  enagasi, 
doyasidan  b o ‘lak  hech  kim  kiritilmagan.  Yangi  dunyoga  kelgan  bolani 
yom on  ko'zd an  asrash,  gigiyenik  him oya  qilish  uchun  shunday  qilingan. 
Chilla  kunlari  ona  va  bola  yaxshi  parvarish  qilinib,  oq  yuvib,  oq  tarab, 
gard  ham yuqtirm ay, ozoda uyda saqlangan.
Har bir o 'zbek xonadonida oila boshliqlari,  kattalar bolalarda tozalik, 
shaxsiy  gigiyena  ko‘nikm alarining  shakllanishiga  katta  e ’tibor  beradilar, 
o ‘zlari  ibrat  bo'ladilar.  Masalan,  ovqat  yeyishdan  oldin  albatta  q o ‘llar 
yuvilgan,  sochiqlarga  artilgan,  tozalik-ozodalik  talab  qilingan.  Ovqatdan 
keyin  q o ‘1  yuvdirish  udumi  o ‘zgacha  b o ‘lgan.  Ovqatlanib  bo‘lib, 
dasturxon  savobiga  fotiha  qilingach,  oilaning  dastyor  bolalari  chopqillab, 
dastsho‘y  va  oftobada  iliq  suv keltiradi.  Yelkada  sochiq  bilan  kattalarning 
qoMiga  suv  quyib,  dastsho‘yda  yuvdiradi.  Q o‘l  kamida  uch  marta  suvda 
yuvilishi  talab  qilinadi.  Yuvilgan  q o ‘l  silkinmaydi,  artiladi.  Dasturxon 
y ig ‘ishtirilgach,  oilaviy  suhbatlar, gurung davom  etadi.
X alqim iz  milliy  o ‘yinlarga jism oniy  rivojlanishning  muhim  vositasi 
sifatida  ju d a  katta  e ’tibor  qaratganlar.  Xalq  o ‘yinlarining  k o ‘pchiligi
125


tashqarida,  toza  havoda  o ‘ynalgan.  Bu  o ‘yinlar  turli-tum an  b o ‘lib,  ju d a 
katta  serharakatlilikni  talab  qilgan.  Shu  bois  tanani  ham  chiniqtirgan. 
B unday  o ‘yinlar  faqat  sog‘liq  uchun  foydaligina  b o ‘lib  qolm ay,  balki 
chaqqonlik, jasurlikni  ham tarbiyalagan.
A jdodlarim iz  o ‘z  farzandlarining  so g‘ligini  ular  hali  tu g ‘ilm asdan 
ona  qom ida  boMgan  paytidan  o ‘ylaganlar,  vujud  sog‘ligi  bilan  aql- 
tafakkur  so g ‘ligini  uyg‘un  holda  b o ‘lishini  ta ’kidlaganlar,  muhit,  oila, 
turm ush  sogMomligi  haqida  bosh  qotirganlar.  Aqliy-ruhiy  toliqishdan 
so ‘ng dam  olib,  hordiq chiqarishga alohida aham iyat berganlar.  Quvnoq, 
tetik,  sog‘lom  tanda  ruhiy  so g ‘lik  b o ‘lishini  ta ’kidlaganlar,  shu  bilan 
birga  yaxshi  dam  olishni  ham   bilganlar. 
Bu  xalq  o g ‘zaki  ijodi 
nam unalari  va  dostonlar  aytish,  qo ‘shiqlar  kuylash,  topishm oqlar, 
xikm atli  so ‘zlar,  hikoyatlar,  ertaklar  aytish,  xalq  milliy  o ‘yinlarini 
o ‘ynash  orqali  am alga oshirilgan.  M azm unli  dam   olish kishi  salom atligi, 
ruhan  tetikligi,  aqliy  va  jism oniy  kam olotidagi  ahamiyati  xalq  o g ‘zaki 
ijodining turli janrlarida, jum ladan, m aqollarda aks etgan:
-Y axshi  dam  -  m ehnatga ham dam .
- Sayohat tanga rohat.
-Y axsh i dam  olding,  ishingga unum  solding.
-M o l ketsin,  pul  ketsin,  eson-sog‘liqqa ne etsin.
-C hiniqqanga gard yuqm as,  tiniqqanga - dard.
S og‘lom  turm ush  tarzining  asosiy  garovi  tozalik  ekanligini 
tasdiqlovchi  qator m aqollar ham  mavjud:
- Pokliging -  sog‘liging.
-T o z a k o ‘zaning suvi toza.
-T o za uyda dard qolmas.
- A yolning sarishtasi -  r o ‘z g ‘om ing farishtasi.
- Uyi tozaga gard yuqm as,  gard yuqsa ham dard yuqm as.
O vqatlanish  gigiyenasiga  rioya  qilish  sog'liqni  saqlovchi  asosiy
omil  ekanligini  tasdiqlovchi  m aqollar ham bor:
-O c h  b o ‘l, yalang‘och bo ‘l,  salom at b o ‘l.
-K echki  ovqat-zahar, ovqat yegin sahar.
-S ih at tilasang ko ‘p yem a,  izzat tilasang ko ‘p dema.
-T ish siz o g ‘iz -  toshsiz tegirm on.
-Q o rn in g  ochm asdan ovqat yegin,
Q om ing to ‘ym asdan  q o ‘l artgin.
-U z o q  chaynasang,  uzoq yashaysan va h.
X alqim iz  «boylikning  boshi  sog‘liq»  ekanligini  ju d a  yaxshi 
bilganlar va uni  quyidagi  m aqollarda aks ettirganlar:
126


-B osh om on bo ‘lsa, d o ‘ppi topilar.
-S o g ‘  olm a shoxidan tushmas.
-C hilim  chekkan kishini,  urib  sindir tishini.
-O m on b o ‘lgan ot m inar,  ola parcha to ‘n kiyar.
-O m on b o ‘lsang olam  seniki va h.

Download 3,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish