Pedagogikainstituti


  V-XI  asrlarda  Yevropa  psixologiyasining  rivojlanishi



Download 6,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/45
Sana25.01.2022
Hajmi6,33 Mb.
#408579
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   45
Bog'liq
Психология тарихи Жураев Н.С.

3. 
V-XI  asrlarda  Yevropa  psixologiyasining  rivojlanishi. 
Bu­
tun  0 ‘rta  asr tarixi  mobaynida,  undan  keyingi  vaqtlarda  ham,  falsafa 
va  psixologiyada  iroda  erkinligi  haqidagi  tortishuv  juda  katta  o‘rin 
egalladi.  Bu masala bo‘yicha 

asrdayoq ikkita oqim -  determinizm va 
indeterminizm paydo bo‘lgan.
Deterministlar  (lotinchadan  determinare  —  belgilamoq)  inson 
irodasi  ham,  dunyodagi  hamma  narsalar  singari,  sababiyat  qonuniga 
bo‘ysunadi, binobarin,  insonning barcha irodaviy harakatlari ham erkin 
emas,  balki  zaruriyat bilan,  o‘z  sabablari bilan  belgilanadi,  deb  ta’lim 
berdilar.


Indeterministlar,  aksincha,  inson  irodasi  va  uning  xatti-harakatlari 
har  qanday  sababiyatdan  xoli  hamda  zaruriyatga  bog‘liq  emas,  deb 
ta’lim berdilar.  Indeterminizm sof idealistik ta’limot edi. Determinizm- 
da  esa  idealistik  tendensiyalar  ifodalangan  edi.  Umumiy  va  mavxum 
tushunchalar haqidagi  masala ham  iroda erkinligi  haqidagi  masaladan 
kam  tortishuvlarga  sababchi  bo‘lmaydi.  Bunda  ikki  oqim  -   realistlar 
bilan nominalistlar o‘rtasida  tortishuv ketadi.
Realistlar — umumiy  tushunchalar  («universaliyalar»  o‘sha  vaqtda 
shunday deb  atashardi)  real,  obyektiv xolda  mavjuddir va inson aqlida 
yakka narsalarga bog‘liq bo‘lmagan holda aks etadi, deb da’vo qildilar. 
Shunday  qilib,  realistlar  faqat  Platonning  narigi  dunyo  ideya  (g‘oya) 
lar  dunyosi  haqidagi,  har  bir  kishi  aqlidagi  bu  g‘oyalaming  tug‘ma 
ekanligi haqidagi ta’limotini takrorladilar, xolos.
Realizm  ilk  bora  0 ‘rta  asrlar  falsafasida  hukm  surdi.  0 ‘rta 
asrlarning  ravnaq  topish  davrida  (taxminan  1250-yillar)  Foma 
Akvinskiy  mo‘tadil  realizm  gfcoyasini  avval  surdi.  Universaliyalar 
Xudoning  fikrlashida,  yakka  narsalarda  va  inson  tafakkuridagi 
abstraksiya  tarzida  mavjud  bo‘ladi.  Ammo  tugab  borayotgan 
0 ‘rta  asrlarda  birinchi  o‘ringa  nominalistlar,  masalan,  Okkam  va 
keyinroq Lyuter ko‘tarildi.

Download 6,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish