Pedagogika va psixologiya yo’nalishi

Kurs ishining metodlari:

1. Kuzatish.

2. Suhbat metodi sinaluvchilarning o’quv faoliyatida o’z oldiga qo’ygan maqsad, ular tomonidan bayon etiladigan motivlashtirish haqidagi ma’lumotlarni olish uchun xizmat qildi.

3. “Muloqot motivlari” so’rovnomasi (A.K.Markova);

4. “Muvaffaqiyatga erishishga nisbatan bo’lgan ehtiyojlar” so’rovnomasi (YU.M. Orlov);

Kalit so'zlar: aloqa, aloqa vositalari, tashabbuskorlik, tengdosh, bilish, insonparvarlashtirish, intonatsiya, interval, kommunikativ, moddiy, ma'naviy.

1.1 Muloqot jarayonida maktabgacha yoshdagi bolalarning muloqot qobiliyatlarini shakllantirish.

Bolaning aloqa sheriklarining ta'sirini sezish va ularga javob berish qobiliyati ijtimoiy sezgirlikdir va aloqa tashabbusi sherik bilan o'z tashabbusi bilan bog'lanish qobiliyatidan iborat bo'lib, uni muloqot qilishga, aloqalarni tiklashga yoki ularni to'xtatishga ishontirishni xohlaydi. Voyaga etgan odam bilan muloqotda bola gapirishni o'rganadi va boshqasini qanday tinglash va tushunishni o'rganadi, u yangi bilimlarni o'rganadi va tengdoshlari bilan muloqotda - bola o'zini namoyon qiladi, boshqasini boshqarishga harakat qiladi, turli xil munosabatlarga kirishadi.

Maktabgacha ta'lim asosiy tarkibiy qism sifatida munosabatlarni insonparvarlashtirishni nazarda tutadi: bola - bola, bola - tarbiyachi, bola - ota-ona va boshqalar. Bola yo'naltirilgan ta'lim tizimiga o'tish inson qadr-qimmatini tarbiyalash muammosini keltirib chiqaradi. Ular muloqot jarayonida hal qilinadi - bu bugungi kunda odamga omon qolish imkoniyatini beradi: ya'ni uning sog'lig'ini, ruhiy sog'lig'ini saqlab qolish, rivojlanish uchun keng imkoniyat yaratish.

Aloqa muammosini o'rganishda ko'plab tadqiqotchilar ta'kidlashlaricha, bu odamlar o'rtasida hamjamiyatni o'rnatishga xizmat qiladi, bilish vositasi bo'lib, birgalikdagi faoliyatni tartibga soladi, shaxsning o'z taqdirini o'zi belgilashga xizmat qiladi, chunki bu holda odam o'z faoliyatini tark etar edi qo'shma faoliyat va yo'qolgan va nochor bo'lar edi. Aloqa sohasidagi tadqiqotchi M.I.Lisinaning ta'kidlashicha, muloqotda hal qiluvchi rol haqida kamida uchta omil guruhi gapiradi:

birinchisi- Mowgli maktabgacha yoshidagi bolalarni o'rganish;

ikkinchisi - kasalxonaga yotqizilishning mohiyati va sabablarini o'rganish;

uchinchisi - shakllantiruvchi tajribalarda aqliy rivojlanish bo'yicha aloqani to'g'ridan-to'g'ri aniqlash. Muloqot - bu birlashishga va munosabatlarni o'rnatish va umumiy natijaga erishishga qaratilgan ikki yoki undan ortiq odamlarning o'zaro ta'siri. Va aloqa mavzusi - bu aloqa sherigi bo'lgan boshqa shaxs, sub'ekt sifatida. Kommunikativ motivlar - bu muloqotni amalga oshirishdir va muloqotga bo'lgan ehtiyoj odamning bilimga intilishidan, boshqa odamlarni baholashdan iborat.

Muloqot motivlari atrofdagi boshqa odamlarni bilish va baholash uchun, berilgan shaxs atrofdagilar bilan qanday munosabatda bo'lishini bilish va baholash uchun insonning o'zi va boshqa odamlarning fazilatlarida mujassam bo'lishi kerak. Muloqotning vazifalari aniq maqsad bo'lib, unga erishish uchun muayyan sharoitlarda aloqa jarayonida amalga oshiriladigan turli xil harakatlar yo'naltiriladi.

Shuningdek, aloqa harakatlari, aloqa vositalari, aloqa mahsulotlari ham mavjud. Aloqa vositalari - bu muomalada bo'lgan harakatlar amalga oshiriladigan operatsiyalar. Aloqa harakatlari - bu boshqa odamga yo'naltirilgan va uning ob'ekti sifatida unga yo'naltirilgan kommunikativ faoliyatning birligi. Aloqa mahsulotlari - bu moddiy va ma'naviy xususiyatga ega bo'lgan aloqa natijasida hosil bo'lgan shakllanishlar.

Muloqotga faoliyat sifatida yondashish bir nechta afzalliklarga ega. L.M.Fridman bola uchun muloqot - bu faol harakatlar, uning yordamida u boshqalarga etkazishga va ulardan ma'lum ma'lumotlarni olishga, atrofdagilar bilan hissiy munosabatlarni o'rnatishga va uning harakatlarini atrofdagilar bilan muvofiqlashtirishga, materiallarini qondirishga va ma'naviy ehtiyojlar. U bolalar va kattalar o'rtasidagi muloqot sohasida alohida, ma'lum vaqt oralig'ida ketma-ket paydo bo'ladigan ifodali - mimik, ob'ektiv - samarali va nutqiy vositalarni alohida ta'kidlaydi.

Tengdoshlari bilan muloqot qilishda bola xuddi shu toifalarni qo'llaydi va uch yoshga kelib u ularga amal qiladi, ammo yoshi kattaroq maktabgacha yoshdagi bolani nutqi birinchi o'ringa chiqadi va etakchi kommunikativ operatsiyani bajaradi. L.M.Fridman ta'kidlashicha, maktabgacha yoshdagi bolalar va tengdoshlari o'rtasidagi ketma-ket o'zgaruvchan aloqa shakllari hissiy-amaliy, vaziyatli-ishbilarmonlik, vaziyatga bog'liq bo'lmagan-ishbilarmonlik bo'lib, ularning har biri ma'lum parametrlar bilan tavsiflanadi, ya'ni aloqa zarurligining mazmuni, asosiy aloqa vositasi. , yetakchi motiv.

Aloqa shakli maktabgacha yoshdagi bolalarning kommunikativ faoliyatining mazmun tomonidagi, bola hayotining rivojlanishi bilan bog'liq bo'lgan o'zgarishlarni tavsiflaydi. Bolaning aloqa sheriklarining ta'sirini sezish va ularga javob berish qobiliyati ijtimoiy sezgirlikdir va aloqa tashabbusi sherik bilan o'z tashabbusi bilan bog'lanish qobiliyatidan iborat bo'lib, uni muloqot qilishga, aloqalarni tiklashga yoki ularni to'xtatishga ishontirishni xohlaydi.

E.O Smirnova ta'kidlaganidek, tengdoshlari bilan aloqalarning birinchi ajralib turadigan xususiyati yorqin hissiy to'yinganlikdir. Maktabgacha yoshdagi bolalarning kattalar bilan suhbati tinchroq davom etadi, tengdoshlari bilan suhbat esa keskin intonatsiya, qichqiriq, kulgi bilan kechadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning muloqotida o'n baravar ko'proq ekspresiv-mimik namoyishlar va yorqin intonatsiyalar mavjud. Ikkinchi xususiyat - bolalar bayonotlarining nostandartligi, umumiy qabul qilingan fazalar va burilishlar, bir-birlari bilan suhbatlashish, bolalar o'zlarining individualligini, ijodiy mustaqilligini ko'rsatib, oldindan aytib bo'lmaydigan so'zlarni, so'zlar va tovushlarning birikmalaridan foydalanadilar.

Maktabgacha yoshdagi bolalarning muloqotining uchinchi o'ziga xos xususiyati javoblardan ko'ra proaktiv bayonotlarning ustunligi. Qoida tariqasida, suhbat ishlamaydi, chunki bolalar bir-birlarining so'zlarini to'xtatadilar, har biri sherikni eshitmasdan, o'zi haqida gapiradi, bola esa har doim kattalarning tashabbusi va takliflarini qo'llab-quvvatlaydi va har doim bergan savollariga javob berishga harakat qiladi. kattalar, suhbatni davom ettirishga harakat qiladi, o'zim gapirgandan kattalarni tinglashni afzal ko'radi.

To'rtinchi xususiyat - aloqa funktsiyalarining boyligi. Tengdoshlar bilan muloqot ancha boyroq, chunki siz sherikingizning harakatlarini nazorat qilishingiz, uning harakatlarini boshqarishingiz, o'zingizning naqshlaringizni, birgalikdagi mashg'ulotlaringiz va o'yinlaringizni boshqarishingiz mumkin. Xulosa qilishimiz mumkinki, kattalar bilan muloqotda bola gapirishni o'rganadi va boshqasini qanday tinglashni va tushunishni o'rganadi, u yangi bilimlarni o'rganadi va tengdoshlari bilan muloqotda bola o'zini namoyon qiladi, boshqasini boshqarishga harakat qiladi, turli xil munosabatlarga kiradi .