Pedagogika


PEDAGOGIKA   2016, 4-son



Download 2,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet160/171
Sana01.01.2022
Hajmi2,21 Mb.
#292093
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   171
Bog'liq
4978 201 SA 2016. 4-son (1)

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
131 
Muhandislik grafikasi fanlarining ensiklopediyasini yaratishda, avvalambor, 
shu sohaning terminologik tizimini о‘rganish, tadqiq qilish va sо‘ngra uni tartibga 
solish  kerak  bо‘ladi.  Bunda  tо‘g‘ri  tanlangan  terminlarning  о‘rni  va  ahamiyati 
yuksak  ekanligini  hisobga  olib,  bu  sohada  jiddiy  ishlar  amalga  oshirilishi  lozim. 
Aniq fanlar terminologiyasi ta’lim jarayoni bilan bog‘lab tekshirilgan ishlar yо‘q 
emas,  biroq  muhandislik  grafikasi  fanlari  bо‘yicha  chizmachilikdan  yaratilgan 
yagona A. Abdumalikov tomonidan chop etilgan о‘zbek tilidagi “Chizmachilikdan 
terminologik  lug‘at-spravochnik”
1
  qо‘llanmasida  chizmachilik  va  chizma 
geometriyada  uchraydigan  termin  va  tushunchalar  qisqacha  izohlangan.  Ba’zi 
terminlarning etimologiyasi haqida ma’lumotlar berilgan. U о‘rta maktab, bilim 
yurti о‘quvchilari chizmachilik, rasm va geometriya о‘qituvchilari, oliy о‘quv yurti 
talabalari  uchun  mо‘ljallangan  bо‘lib,  unda  eng  kо‘p  uchraydigan  atigi  500ga 
yaqin  asosiy terminlar  tо‘plangan  va ularning  ma’nosini tushuntirishga  harakat 
qilingan,  tasavvur  qilish  qiyin  bо‘lgan  kо‘plab  terminlarni  izohlashda  unga 
qо‘shimcha ravishda grafik tasvirlardan foydalanilgan. Bu ish tor doirada bо‘lsa-
da, о‘z vaqtida qо‘yilgan ilk qadamlardan biri sifatida keyingi qilinadigan ishlarga 
turtki bо‘ldi. Endilikda, bunday ishlarning salmog‘ini oshirish, uning keng qamrovli 
bо‘lishini ta’minlashga erishish lozim.  
A.  Tо‘xtayev,  G‘.  G‘ulomov,  A.  A.  Samig‘ov,  S.  A.  Yaxyoyevlar  tomonidan 
chizma  gemetriya  va  chizmachilikdan  ruscha-о‘zbekcha  atamalar  lug‘ati 
tayyorlangan
2
.  Unda  chizma  geometriya  va  chizmachilikka  oid  adabiyotlarda 
qо‘llanilayotgan 6500 ga yaqin asosiy terminlar e’tiborga olingan bо‘lib, qisman 
bо‘lsa-da, о‘zbek tilida qabul qilingan ayrim ruscha va rus tili orqali о‘zbek tiliga 
о‘zlashgan  baynalmilal  terminlarning  о‘zbekcha  ekvivalent  terminlarini  topib 
ishlatishga harakat qilingan, biroq ular ichida notо‘g‘ri va g‘aliz о‘rinlar mavjud. 
J. Yodgorov umumta’lim maktablari darsliklarida chet tillardan о‘zlashgan 
terminlarning 
etimologik 
lug‘ati 
berilmaganligi 
sababli 
о‘quvchilarga 
tushuntirishda  qiyinchiliklar  tug‘dirayotganligini  ta’kidlab,  uning  oldini  olish 
maqsadida ayrim terminlarning etimologik lug‘atini tuzgan va qisman bо‘lsa-da, 
izohlashga harakat qilgan, biroq bu ham keng qamrovli emas.  
A. M. Kruppennikovning “Texnikaviy terminologiya haqida”gi chizmachilik 
darslarida texnikaviy terminologiyani о‘rganish о‘quvchilarning bilish faoliyatini 
faollashtirish va bu fan bо‘yicha о‘zlashtirish samaradorligini oshirish usullaridan 
biri  ekanligi  ta’kidlangan.  Muallif  texnikaviy  terminlarning  asboblar,  buyumlar, 
detallar,  ularning  konstruktiv  elementlari  va  boshqa  shu  kabilar  chizmalarni 
                                                           
1
Абдумаликов А.
 Чизмачиликдан терминологик луғат – справочник. – Тошкент: Ўқитувчи, 
1977. – Б. 144.  
2

Download 2,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish