Pedagogika universiteti fizika-matematika fakulteti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT
PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
FIZIKA-MATEMATIKA FAKULTETI

MUSTAQIL ISH
Ta’lim yo’nalishi: Matematika va informatika
Guruh_MI/S5101
Talabaning F.I.Sh _________
Tekshirdi : U.T.Rajabov
Fan nomi : matematik analiz
Mavzu: Chiziqli erkli va chiziqli bog'lanishli vektorlar
Toshkent-2022 yil
Mavzu : Kollinear va komplanar vektorlar
Reja :

1. 
   Vektorlar haqida tushuncha
   
2. 
   Kollinear vektorlar.
   
3. 
   Komplanar vektorlar
   

Vektorlar haqida tushuncha
Tabiatdagi vektorlarga tezlik, impuls, kuch, elektromagnit maydonlar va og‘irlik misol bo‘la oladi. (Og'irlik - bu massaga ta'sir qiluvchi tortishish tezlashishi natijasida hosil bo'lgan kuch.) Muayyan yo'nalishi bo'lmagan, faqat kattalikni ko'rsatadigan miqdor yoki hodisa skalyar deyiladi. Skayarlarga misollar tezlik, massa, elektr qarshilik va qattiq diskni saqlash hajmini o'z ichiga oladi.
Vektorlarni ikki yoki uch o'lchamda grafik tasvirlash mumkin. Kattalik chiziq segmentining uzunligi sifatida ko'rsatilgan. Yo'nalish chiziq segmentining yo'nalishi va bir uchida o'q bilan ko'rsatiladi. Rasmda ikki o'lchovli to'rtburchaklar koordinatadagi uchta vektor (Dekart tekisligi) va ularning qutb koordinatalaridagi ekvivalentlari ko'rsatilgan.


1-chizma. AB vektor
Vektor odatda strelka yordami bilan tasvir qilinadi. Strelkaning yo’nalishi vektorning yo’nalishini va uning uzunligi vektorning uzunligini ko’rsatadi.Vektorni belgilash uchun kichik lotin harflari a,b,c…dan foydalanamiz.Yoki, ustiga strelka qo’yilgan ikkita bosh harf bilan belgilanadi, masalan, (1-chizma). Bu holda A-vektorning boshlang’ich nuqtasi va B-uning oxirgi nuqtasi yoki uchi bo’lib, vektorning yo’nalishi A dan B ga tomon yo’nalgan.
Vektorning moduli deb, shu vektorni tasvirlovchi kesmaning uzunligiga aytiladi. vektorning moduli kabi belgilanadi.
Har bir vektor o’zining son qiymati va yo’nalishi bilan aniqlangani uchun, uzunliklari teng va yo’nalishlari bir xil bo’lgan ikki vektor o’zaro teng deyiladi