Pedagogika. Psixologiya

 

 

7. 1. Shaxs va guruh.  

  Shaxslararo  munosabatlar  asosan  guruh  sharoitida,  shaxs  ma'lum  insonlar  davrasida, 

guruhida, jamoada bo'lgan takdirda ro'y beradi. Shuning uchun ham mutaxassislar jamoalarda ro'y 

beradigan  shaxslararo  ta'sirning  qonuniyatlari  va  mexanizmlarini  bilishlari  va  ularni  guruhda 

odamlar mehnatini tashkil etishda albatta inobatga olishlari kerak. 

  Har bir shaxsning fe'l-atvorida, hatti-harakatlarida u mansub bo'lgan millat, halk, xudud, 

professoinal toifa, mehnat qiladigan jamoasi, yaqin atrofdagi mukim guruhi, oilasining ta'siridan 

paydo  bo'lgan  sifatlari  va  xususiyatlari  bo'ladi.  Mehnat  jamoasida  professoinal  rollarni  bajarish 

jarayonidagi xulq-atvori shaxsning ma'naviy va psixologik ko'rinishidagi asosiy omil bo'lib, katta 

yoshdagi  odam  psixologiyasini  tubdan  o'zgartirish  uchun  uning  professional  faoliyatini  ham 

o'zgartirish kerak, deyiladi. 

Guruh  -  ma'lum  ijtimoiy  faoliyat  maqsadlari  asosida  to'plangan,  muloqot  ehtiyojlari 

qondiriladigan  insonlar uyushmasidir.  Demak, guruh uchun  ikkita asosiy  mezon mavjud: biror 

faoliyatning  bo'lishligi  (mehnat,  o'qish,  o'yin,  muloqot,  maishiy  manfaatlar)  hamda  u  erda 

odamlarning  o'zaro  muloqoti  uchun  imkoniyatning  mavjudligi.  Guruh-  bu  muayyan  belgiga, 

masalan,  sinfiy  mansublikka,  birgalikda  faoliyat  ko’rsatishning  mumkinligiga  va  uning 

xarakteriga,  tashkil  topish  xususiyatlari  va  shu  kabilar  asosida  ajralib  turadigan  umumiylikdir. 

Guruhlarning  klassifikatsiyasi  ham  shunga  muvofiq  tarzda  bo’lib,  kichik  va  katta  guruhlarga 

bo’linadi - o’z navbatida ular ham real (bog’langanlik, shartli formal (rasmiy), hamda noformal 

(norasmiy)  guruhlarga,  rivojalanish  darajasi  turlicha  bo’lgan  ya’ni  rivojlangan  (jamoalar)  va 

yetarli darajada rivojlanmagan yoki kam rivojlangan guruhlarga (uyushmalarga, birlashmalarga, 

aralash guruhlarga) bo’linadi.