Pedagogika-psixologiya

Mavzuning dolzarbligi. Yoshlarni mustaqil bilim olishga o‘rgatish bugungi kunning eng muhim va dolzarb vazifalaridan biridir. O‘quvchilarning bilimini aqliy kamolotlarini nazorat qilish va baholash davlat miqiyosida muhim ahamiyatga egadir. Shu bilan birga nazorat va baholash jarayoni o‘quvchi shaxsini rivojlantirishga va tarbiyasiga ta’sir ko‘rsatadi.
O`quvchilatning o`zlariga qo‘yilgan baho va baholar o‘quvchi qanday taassurotlar qoldirganini, ular o‘rtoqlarining o’qishdagi yutuq va kamchiliklariga qanday munosabatda bo‘lishlarini doim kuzatib borishlari lozim. O‘quvchilarning intellektual imkoniyatlarini royobga chiqarish ularning bilim faoliyatining psixologik-pedagogik qonuniyatlarini chuqur bilishni taqazo etadi.
Ko‘pchilik mutaxassis olimlar o‘quvchilarni baholash salbiy oqibatlarga olib keladi, deb hisoblashmoqdalar. Ma’lumki, faqat baho uchun o‘qish bilimning ijtimoiy ahamiyatini pasaytirishi mumkin. Shunga ko‘ra bilimni tekshirishning boshqa usullarini topish hamda qo‘llash hozirgi kunning dolzarb vazifalaridan biridir.
Muammoning o‘rganilganlik darajasi. O‘quvchilarda empatiyani shakllantirish masalasi olimlarimizni befarq qoldirmadi. Bu jarayonni bir qancha olimlarimiz o‘rganib tahlil qilib tadqiqot olib borganlar. Shu jumladan, psixolog va pedagog olimlarimiz I.Tursunov, U.Nishonaliev, M.V.Matyuxina, P.YA.Galperin, N.F.Talizina tomonidan o‘rganib chiqilgan.
Tadqiqot ishining maqsadi. O‘quvchilrdagi empatiya ularning bir birlariga bo`lgan munosabatlari o`quv faoliyati va bilimlarni o`zlashtirish darajasiga qanday ta`sir etishini o`rganish.
Tadqiqot obyekti. X.T.B tasarrufidagi 190-umumta’lim maktabi.
Tadqiqot predmeti. O‘quvchilarning o‘qish motivlari hamda qo‘llaniladigan metodlar.
Tadqiqot ishining metodlari. Savol-javob, diktant, test, aqliy hujum, yozma ish, guruhlarda ishlash, ko‘zatish, suhbat.
Ma’naviy-intellektual shakllanish sifatlarini zamonaviy uslublarda aniqlash tarbiya jarayoniga samarali o‘zgartirishlar kiritadi. O’quvchi yoshlarning ma’naviy- intellektual shakllanish sifatlardagi yutuq va kamchiliklarini rag‘batlantirish, tuzatish tarbiya mazmuni usullari va tashkiliy shakllarini yaxshilashga mos tuzatishlar kiritish lozim bo‘ladi.
Qo‘yilayotgan talablar bilan har tomonlama intellektual rivojlantirishning mutassal emasligi orasida tafovut yaratadi. Ayniqsa, mutaxassis tayyorlashda maktabdan boshlab oliy o’quv yurtlarini bitirib chiqqanlarigacha nazorat shaklining to’liq bo’lmaganligi ta’lim tarbiya jarayoninig asosiy muammolarini tashkil etadi. Masalaning muhim tomoni shundaki, mutaxassislar ommaviy tusda tayyorlanganda tarbiyachilarning har bir o‘quvchi bilan yetarli darajada yakkama-yakka muloqot qilishga vaqt yetmaydi. Muloqot tezkor savol-javob tarzida o‘tsa, tabiatan bunday muloqot o‘quvchini ham o’qituvchini ham qanoatlantirmaydi.