Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

қади; иккинчиси нутқнинг дизартрия кўринишидаги ўзига хос
нотўкис ҳаракатини акс эттиради ва қобиқ ости тузилишининг
шикастланиши билан боғланади. Органик дудуқланиш муам-
моси ҳозирги даврга қадар ҳал этилмаган. Айрим тадқиқотчи-
ларнинг тахминига кўра, дудуқланиш умуман марказий нерв
системасининг органик касалланиш 
турига киради ва мия
©зиқланишидаги бузилиш тўғридан-тўғрй миянинг нутқ бўли-
мига ёки у билан алоқадор системага таъсир этади (В. Лев,
1947; Э. Гард, 1957; С. Скмоил ва В. Ледезич, 1967). Бошқалар
органик бузилишларнинг ўзини олий нерв фаолияти ва нутқ
функцияларининг узилиб қолиши учун «замин» сифатида баҳо-
лаб, дудуқланишни ўта невротик бузилиш тарзида кўриб чиқа-
дилар (Р. Лухзингер ва Г. Ландольд, 195Г; М. Зееман, 1952;
М. Совак, 1957; М. Е. Хватцев, 1959; С. С. Ляпидевский ва
В. II. Баранова, 1963 ва бошқалар).
Дудуқланиш патогенезини ўрганган 
кўпгина муаллифлар
дудуқланувчи кишиларда турли хил вегетатив ўзгаришлар бў-
лишини айтишади. Масалан, М. Зееман ҳисобига кўра, 84%
дудуқланувчи кишиларда вегетатив дистония бор.

---

Вегетатив асаб системасининг оғир бузилиш ҳолларида
хусусан дудуқланиш иккинчи планга кўчади, қўрқув, ҳаяжон-
ланиш, ваҳима, 
бадгумонлик, умумий зўрйқиш юз беради,
кишида титрашга, терлашга, қизарйшга мойиллик пайдо бўла-
ди. Болалик ёшида дудуқланувчиларда 
уйқунинг бузилиши:
кўз илнниши пайтида чўчиб тушиш, зерикарли, нотинч, юзаки
уйқулар, тунги ваҳимага тушишлар кузатиладй. Каттароқ ёш-
даги дудуқланувчйлар бу каби кечинмаларни нутқ бузилиши
билан боғлашга уринадилар. Унинг бузилганлиги тўғрисидаги