Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

дуқланишга салбий таъсир кўрсатса, экзоген омилларнинг таъ-
сирини эътиборга олиш лозим;
б о ш м и я н и н г т у р л и
д а в р л а р д а г и р и в о ж л а -
н и ш и д а ,
к ў п л а б с а л б и й
о м и л л а р
т а ъ с и р и д а
ш и к а с т л а н и ш и : она қорнидаги ва туғма жароҳатланиш,
асфиксия; постнатал — юқумли касалликлар, турли хил бола-
лар касалликларидаги жароҳатли ва трофик-алмашинув бузи-
лишлар.
Кўрсатилган сабаблар жисмоний ва руҳий соҳаларда турли
хил патологик ўзгаришларни келтириб чиқаради, нутқ ривож-
ланишининг кечикишига, нутқнинг заифлашувига олиб келади
ва дудуқланишнинг ривожланишига имкон беради.
Номувофиқ шартларга қуйидагилар киради:
б о л а л а р н и н г ж и с м о н а н з а и ф л и г и ;
мия ф а о л и я т и н и н г
ё ш г а
б о ғ л и қ
х у с у с и я т -
л ари: бош мия катта яримшари асосан боланинг беш ёшга
етганида шаклланади, айнан шу ёшда бош мия фаолиятидаги
функционал ассиметрия юзага келади. Онтогенетик жиҳатдан
ўта табақалашган ва кеч етилган нут.қ функцияси, айниқса,
нозик ва заиф бўлади. Шу билан бирга, ўғил болалардаги нутқ
функциясининг қиз болалардагига нисбатан кеч ривожланиши
улардаги нерв системасининг заифлашувига сабаб бўлади;
н у т қ н и н г ж а д а л р и в о ж л а н и ш и
(3—4 ёшда),
бунда унинг коммуникатив, идрок этиш ва мувофиқлаштирувчи
фаолиятлари катталар билан бўладиган мулоқот таъсири ости-
да тез ривожланади. Бу даврда кўпгина болаларда бўғин ва
сўзларни такрорлаш (интерация) кузатилади. У физиологик
характерга эгадир;
боланинг я ш и р и н , р у ҳ и й с и қ и л и ш и , атрофдагилар