“Педагогика назарияси” ва “Педагогика тарихи” фанларини ўқитиш бўйича ўқув-методик мажмуа

482.
 
Ўз-ўзини таҳлил (назорат) қилиш қандай метод? 
Ўз-ўзини таҳлил (назорат) қилиш ўз шахси, мавжуд фазилатлари, хатти-
ҳаракати, хулқ-атворини таҳлил қилиш, мавжуд сифатларни бойитиш ёки 
салбий одатларни бартараф этишга қаратилган фаолият усулидир.
 
483.
 
Ўз-ўзини баҳолаш нима? 
Ўз-ўзини баҳолаш шахс томонидан мавжуд фазилатлари, хатти-ҳаракати, 
хулқ-атворини таҳлил қилиш орқали ўзига баҳо беришга йўналтирилган 
фаолият усули бўлиб, у шахснинг қобилиятини ўз кучи билан юзага чиқишига 

---

90 
ёрдамлашиши зарур. Ўз-ўзини баҳолаш қийин, лекин шахсни бунга бевосита 
тайёрлаш мумкин. Ўз-ўзини баҳолаш ўқувчи учун шахсий имкониятларини 
ҳисоб-китоб қилиш, ўзига объектив баҳо бериш, ўзидан қониқишига ёрдам 
беради. 
484.
 
Изоҳлаш нима? 
Изоҳлаш
 
тарбияланувчига ҳиссий-оғзаки таъсир этиш усули бўлиб, унинг 
муҳим белгиси муайян гуруҳ ёки алоҳида шахсга йўналтирилганлигидир. 
Ўқувчилар билан ишлаганда маънавий-ахлоқий тушунчаларнинг ижтимоий 
аҳамияти ва маъносини изоҳлаш зарур.
Изоҳлаш қуйидаги ҳолатларни юзага келтиради:
1) янги маънавий-ахлоқий сифатлар ёки хулқ кўникмаларини таркиб 
топтириш ва мустаҳкамлаш;
2) тарбияланувчиларда содир этилган муайян ҳодиса (масалан, синф 
ўқувчиларининг оммавий равишда дарсга келмаганликлари)га онгли 
муносабатни тарбиялаш. 
485.
 
Мунозара нима? 
Мунозара тарбияланувчиларга ҳиссий-оғзаки таъсир кўрсатиш асосида 
уларда маънавий-ахлоқий сифатларни шакллантиришга йўналтирилган баҳс-
мунозара усули бўлиб, у сиёсий, иқтисодий, маданий, эстетик ва ҳуқуқий 
мавзуларда ўтказилади. Мунозара асосида турли қарашлар ётади. Баҳс ижобий 
натижа бериши учун уни ташкил этишга жиддий, пухта тайёргарлик кўриш 
талаб этилади. Мунозара учун 5-6 та савол тайёрланиб, улар билан 
иштирокчилар олдиндан таништириладилар. Чиқишлар жонли, эркин ва қисқа 
бўлиши зарур. Педагог иштирокчиларга фикрларини ихчам, асосли ва далиллар 
асосида баён этишга ёрдам беради.