Pedagogika kafedrasi

Tayanch iboralar
:
O’zbek хalqi azaldan guzallikning, tabiatning xakikiy shaydosi bulgan, uni 
e’zozlagan va ardoklagan. Xar kanday guzallikdan zavklangan, guzallik yaratishga 
intilgan. 
Bolalarda guzallik tugrisidagi tushunchalar ularni urab turgan tevarak 
atrofdagi turmush ayilari: kiyim – kechak, uyinchoklar, oila a’zolarining uzaro 
madaniy samimiy munosabatlari, saranjom xoali, gulzor: san’at asarlari musika, 
ashula, rasm asosida tartib toptiriladi. Oila guzallikning birinchi maktabi, oila 

---

287 
a’zolarining uzaro munosabati, uyning jixozlari, usha narsalarning uygunligi, 
tartibli 
joylashtirilishi, 
saranjom 
– sarishtalikning bolaning guzallikka 
munosabatini tarbiyalaydi. 
M: «Utkan kunlar» romanida Yusufbek xoji yoki Mirzakarim kutidor joilasi, 
ularning uzaro munosabatlari, Yusufbek xojining Kumushbibi va Zaynabga bergan 
nasixatlari, Kumushbibining onasi Oftoboyga yozgan maktublari….. Ulim oldidan 
Kumushbibining kaynotasidan uyalishi. Bular xammasi kishilar urtasidagi 
munosabat guzalligi suzlashish madaniyatini kuraylik. Eri xotiniga «begim» yoki 
Xotin eriga …. 
M-n «Yulduzli tunlar» romanida Bobur onasiga, onasi shox ugliga 
«amirzodam» deb, Xonzoda begim ukasiga «amirzodam» deb murojaat kilishadi. 
Suzlayotgan kishi uzini «fakir», «kamina» deb, uzgalarga «mavlono» deb murojaat 
kilishgan. Vodiyliklar xatto uz bolasiga xam «Siz» deb murojaat kilgan. Kiyinish 
buyicha xam uzbek хalqi uziga xos udimga, rasm – rusumga rioya kiladi. Uziga 
xos kiyinish madaniyatiga ega. M: Tuyga, mexmonga, ishga borganda kiyiladigan 
kiyimlar, ozoda kiyiladigan kiyimlar. 
Mexmon kutish madaniyati: Uy, xovli joylar tozalangan, yangi kurpachalar 
tushalib, yangi yostiklar kuyilgan, yangi dasturxonlar yozilgan, chiroyli idishlar 
ishlatilgan, toza sochik berib, kuliga suv kuyilgan. Mexmonning xurmatini joyiga 
kuyib, u uchun xamma kulayliklar yaratilgan. Mexmon xam uzini kamtar, sipo 
tutgan. Mezbon mexmonga tavozich bilan kul kovushtirib, uta iltifotli bulgan. 
Mexmon kutganda xatto mezbon xam yaxshi kiyinib olgan. Mexmon oldida 
bolalarni urushmagan, ovozini kutarmagan, odob doirasidan chikmagan. Yosh 
kelinlar urnidan turib, kulini kuksiga kuyib sal egilib choy uzatishgan. Mexmonga 
borganda suklik, ochkuzlik, beodoblik kilmay, uzini uta sipo tutishgan, ovkatlanish 
koidalariga rioya kilishgan. Bular xammasi mulokot, uzini tutish, ovkatlanish 
madaniyati, ya’ni guzalligidir. Anna shu guzallikdan хalqimiz zavklangan. Shu 
zavk bilan kelin tanlashgan, kuda – anda bulishgan. 
Ovkatlanishda yoshi kattalar boshlashgan, dasturxon atrofida xam yoshiga, 
mavkeiga karab utirishgan. Gapirganda xam yoshlar kattalarni gapini bulishmagan, 
lukma tanlamey, jim turib, navbat kutishgan. Shuning uchun xam dono хalqimiz: 
Xusn tuyda kerak, akl kunda kerak deyishgan. Yoki: Suz chimildik, akl kelindir. 
Bu xakda shark mutafakkirlarining fikrlari xam goyat ibratlidir.
Masalan: Ibn Sino: Yaxshi va yomon xulkning xammasi sharoit, tarbiya, 
odatlanish, natijasija vujudga keladi. Ochkuzlik, yaxshi ovkat, ichkilik, xotin 
xalatga berilishdan uzini tutish