Pedagogika, innovatsiya, integratsiya

Faoliyat asosida.
Tabiiy  fanlar  asosini  o'rganishda  o ‘quvchilar  kitob  bilan  ishlash, 
kuzatishlar  olib  borish,  tajribalar  o ‘tkazish,  olingan  bilim larni  bir  tizim ga 
solish  kabi  turli  o ‘quv-ta’lim  ish  faoliyati  bilan  to ‘qnashadi.  0 ‘quvchilarni 
faoliyatning  bir  tu n   bilan  tanishtiruvchi  bir  butun  kurs  yaratish  m aqsadga 
m u v o fiq d ek k o 'rin ad i.U  o 'q itish ja ray o n in in g h arb irv a q tid a fo y d ali bo‘lishi 
m um kin  va  kichik  hajm da  ham  tabiiy  fanlarni  o ‘qitishda,  o ‘quvchilarning 
ortiqcha  kuch  sarf qilishlari  m uam m osini  hal  qilishda,  m ustaqil  bilim  olish 
k o ‘nikm alarini  rivojlantirishda yordam   beradi.
Bu  sinfdagi  integrativ  kurslarni  yaratish  va  uiarni  o ‘quv  jarayoniga 
tatbiq  qilish  bugungi  kunda  muhim  aham iyat  kasb  etadi.  Tabiiy  fanlarni 
o'zlashtirishni tekshirishlar natijalari shuni ko'rsatadiki, o ‘zbek o ‘quvchilari
221

---

chet  ellik  tengdoshlarga  nisbatan  k o 'p   m a ’ium ot  o ‘zlashtirishsa  ham,  uni 
tatbiq  qilishda sezilarli  darajada orqada qolishadi.
Ko  pchilik  bunga  sabab  asosiy  k o 'n ikm alarn in g  m oslashtirilm aganida 
deb  biladi.  Balki,  uzoq  vaqt  davom ida  a n ’anaviy  m aktabda  integrativ 
darslarga e ’tibor berilm aganidadir?
Bu  yerda  bugungi  kungacha  yaratilgan  integrativ  kurslarning  asosiy 
sinflari  sanab  o ‘tildi.  Lekin  o 'q u v   fanlarini  integratsiyasi jarayonida  qator 
kam chiliklar ham  bo'lishi  m um kin.
B irinchidan.  Aytib  o'tilg an   tabiiy  integrativ  kurslarni  tuzish  y o ‘llari 
k o ‘pincha  bir-birini  takrorlaydi  va  birga  q o ‘llaniladi,  bu  bilan yangi  asoslar 
yaratilib,  uiarni  tartibga keltirish,  ilmiy  asos yaratish  qiyinlashadi.
Ikkinchidan. Integrativ kurslar fanlararo aloqaning o 'rn in i bosa olm aydi. 
B izning  fikrim izcha,  ular  bu  aloqaning tashkil  etuvchilaridan  biri.
U chinchidan. Tabiiy ilmiy ta ’lim ning qulay tuzilishi shundaki,  integrativ 
kurslar o 'q u v   rejasining  o'zgaruvchan   qism iga  kirib,  lining  regional  tashkil 
etuvchisi  hisoblanadi.
T o‘rtinchidan. 
To‘liq 
o ‘quv-m etodik 
q o 'llanm alarnin g 
y o ' qligi 
integrativ  kurslarning  o 'q u v   jaray o n ig a  tatbiq  etilishida  qiyinchiliklar 
tu g ‘diradi.  U larning  mualliflari  d a stu rtu z ib ,  um um iy  m etodik  ko 'rsatm alar 
tuzishgandan  so ‘ng to 'x tab   qolishadi.
B eshinchidan.  Integrativ  kurslar  uchun  o'qituvchilarni  rejali  va 
m aqsadga muvofiq  tayyorlash  tizim i  hali  takom illashgani  y o ‘q.